Το ηθικό χάσμα της Ευρώπης.

Τα οικονομικά, λένε, στη Γερμανία, είναι κλάδος της φιλοσοφίας της ηθικής.

Η ανάπτυξη είναι η ανταμοιβή της φρόνιμης συμπεριφοράς.

Η αποφυγή χρεών, και η λιτή διαβίωση είναι αρετές.

Για αυτό και σύμφωνα με αυτή την άποψη, η επιδίωξη της ανάπτυξης μέσω της αύξησης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων θεωρείται το άκρον άωτον της ανηθικότητας.

Τα οικονομικά στην Ελλάδα είναι κάπως διαφορετικά.

Εκεί αποτελούν κλάδο της προσωπικής επιτηδειότητας του καθενός.

Κάποιες ηθικά φορτισμένες λέξεις της αγγλοσαξονικής σχολής όπως η λέξη «διαφθορά» και η λέξη «ευνοιοκρατία» υπάρχουν και στο ελληνικό λεξιλόγιο, πλην όμως η υπακοή στους κανόνες αποτελεί για τους Έλληνες μια μορφή ηλιθιότητας.

Αν οι πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι, τότε ποιος ο λόγος της προσωπικής ακεραιότητας;

Οι Έλληνες θεωρούν πιο βολικό να εμπιστεύονται το φακελάκι και το ρουσφέτι, παρά να μπερδεύουν την ηθική με την υλική ανάπτυξή τους.

Μεταξύ άλλων, η κρίση του ευρώ μας θύμισε μια παλιά παροιμία που λέει: «παντρέψου βιαστικά, και μετάνιωσε με το πάσο σου».

Στον πυρήνα της κρίσης όμως υπάρχει μια άλλη κρίση που αφορά σε δυο διαφορετικές μορφές ηθικής: Την βόρεια και την νότια.

Ο Γερμανός Λούθηρος είναι αυτός που πυροδότησε την θρησκευτική Μεταρρύθμιση όταν τα έβαλε με την διαφθορά του Πάπα, την αγοραπωλησία συγχωρέσεων, και την εξουσία που είχε ο ποντίφικας για άφεση αμαρτιών.

Έτσι είδαμε την κόντρα της βόρειας ακεραιότητας με την νότια χαλαρότητα, της παγωμένης αυστηρότητας με την ηλιόλουστη ελαστικότητα.

Μια σύγκρουση μεταξύ ενός κόσμου που ήθελε την ανθρωπότητα στο υψηλότερο σκαλί της ηθικής, και ενός άλλου που ξεκινούσε από την ανθρώπινη επισφάλεια.

Κάποιους αιώνες μετά ήρθε και το κοινό νόμισμα που προσπαθεί να ενώσει τον προτεσταντικό Βορρά με τον καθολικό ή ορθόδοξο Νότο.

Μια Ευρώπη που πέρασε από την Μεταρρύθμιση εναντίον μιας Ευρώπης που δεν…

Οι μπελάδες λοιπόν ήταν προδιαγεγραμμένοι.

Όπως μου είπε ο Έλληνας υπουργός Διοικ. Μεταρρύθμισης Κυριάκος Μητσοτάκης, το σύστημα έχει ως εξής: «Το κόμμα χρησιμοποιούσε τα υπουργεία για να ικανοποιεί τον λαό. Δίνονταν θέσεις στο δημόσιο, με αντάλλαγμα ψήφους. Αυτό το σύστημα όμως χρειάζονταν χρηματοδότηση. Κι αυτό ήταν εύκολο όσο υπήρχε χρήμα, και ο δανεισμός ήταν εύκολος. Τώρα που δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, πρέπει να γίνουμε αποδοτικοί».

Για τους Έλληνες, άπαξ και κάποιος μπήκε στο δημόσιο, θεωρούνταν βολεμένος.

Το ίδιο συνέβαινε και στην Ιταλία.

Και στις δυο αυτές χώρες το να είσαι δημόσιος υπάλληλος σήμαινε πως για μια ολόκληρη ζωή ήσουν ενταγμένος σε ένα σύστημα όπου εργαζόσουν λίγο, έπαιρνες καλή και πρόωρη σύνταξη, ίσως και κάποιο φακελάκι, και είχες την ευκαιρία να ασκείς και δεύτερο επάγγελμα στον ελεύθερο σου χρόνο, για να αυξήσεις το εισόδημά σου.

Πρόκειται για μια ελαστική πλην όμως μη αποδοτική μορφή οργάνωσης.

Παράλληλα, μη συμβατή με το ενιαίο νόμισμα Βορρά-Νότου.

Φανταστείτε τον Μητσοτάκη, έναν χαρισματικό πολιτικό με σπουδές στα πανεπιστήμια Harvard και Stanford, ως αυτόν που προσπαθεί να γεφυρώσει το ηθικό χάσμα της Ευρώπης.

Μέλος της συντηρητικής ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά, πρόσφατα ανέλαβε την πιο δύσκολη ίσως δουλειά στην Ελλάδα: Να ανακατώσει τον δημόσιο τομέα.

Όπως λέει: «Οι μεταρρυθμίσεις είναι δύσκολες και οδυνηρές… δεν κοιμάμαι καλά τα βράδια. Είναι όμως απαραίτητες».

Σύμφωνα με το μνημόνιο της Ελλάδας με τους δανειστές της, θα πρέπει να απολυθούν 15.000 δημόσιοι υπάλληλοι ως το τέλος του χρόνου.

Μέχρι τον Σεπτέμβριο θα πρέπει να εντάξει 12.500 σε «κινητικότητα», κάτι που σημαίνει ότι ή θα βρουν άλλη θέση στο δημόσιο ή θα απολυθούν, με άλλους 12.500 να ακολουθούν αργότερα.

Ο Μητσοτάκης έχει αναλάβει αυτό το έργο, μέσα σε ένα οικονομικό περιβάλλον με τρομερή ύφεση, που θυμίζει, λέει, κατάσταση πολέμου!

Η οργή, τόσο από τα αριστερά όσο και από τα δεξιά (όπου αναδύεται η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή), είναι δηλητηριώδης.

Το θερινό διάλειμμα θα δώσει τη θέση τους σε ένα θυμωμένο φθινόπωρο.

Παρόλα αυτά, ο Μητσοτάκης θεωρεί πως έχει γερή στήριξη.

«Ο ιδιωτικός τομέας σημείωσε 1.3 εκατομμύρια άνεργους από την αρχή της κρίσης, με μηδενική ανεργία από πλευράς δημοσίου. Και επειδή οι μεταρρυθμίσεις αναβλήθηκαν, ο ιδιωτικός τομέας αναγκαστικά τιμωρήθηκε με φόρους. Υπάρχει όμως μια σιωπηλή πλειοψηφία υπέρ των μεταρρυθμίσεων. Έχουμε ένα γιγάντιο κράτος χωρίς αξιοκρατία, και χωρίς πειθαρχία, με πάρα πολλούς να προσλαμβάνονται από την πίσω πόρτα. Κάποιοι μάλιστα υπάλληλοι αμείβονταν, όντας φυλακισμένοι»!

Μου επιδεικνύει ένα screen shot στο κινητό του, όπου φαίνεται η χαρτούρα που χρειάζεται για την μετάθεση ενός μόνο υπαλλήλου από μια επαρχιακή πόλη σε μια άλλη. Η υπογραφή του ήταν από κάτω, μαζί με άλλες δεκαπέντε!

Τέτοιου είδους γραφειοκρατία είναι απαγορευτική, ενώ παράλληλα ευνοεί την διαφθορά.

Από όλες αυτές τις υπογραφές, μερικές μπαίνουν με αντίτιμο…

«Μπορούμε να γίνουμε πιο αποδοτικοί, και παράλληλα να εκπληρώσουμε τις υποχρεώσεις της χώρας μας», μου λέει.

«Θα πρέπει όμως οι δανειστές μας να καταλάβουν ότι ο μεγάλος κίνδυνος σήμερα είναι πως αν ζητήσουν κι άλλα μέτρα, κι άλλη φορολόγηση εισοδημάτων, αυτά δεν θα περάσουν. Η λιτότητα έχει φτάσει στα άκρα. Και αυτό θα είναι το βασικό μήνυμα του πρωθυπουργού μας στον Ομπάμα, όταν συναντηθούν».

Η Ευρώπη πρέπει οπωσδήποτε να γεφυρώσει αυτό το ηθικό χάσμα.

Οι Έλληνες θα πρέπει να αρχίσουν να βλέπουν τα οικονομικά ως φιλοσοφία της ηθικής.

Οι δε Γερμανοί θα πρέπει να μάθουν ότι η λιτότητα ως οικονομικό εργαλείο έχει τα όριά της, και πως η χρήση του δημοσιονομικού ελλείμματος ως όπλο οικονομικής ανάπτυξης δεν αποτελεί αμαρτία.

Το ευρώ τελικά, είναι ένα μάθημα ηθικής.

New York Times

Απόδοση: S.A.