Οι πέντε τοξικές νόρμες του φασισμού μας.

Κάθε κοινωνία έχει τις νόρμες της. Είναι αυτές οι σταθερές που κρατούν τις ισορροπίες και ορίζουν τη συνοχή των μελών της.

Αυτά τα σημεία αναφοράς που βοηθούν στη διαλεκτική, στην ωρίμανση των ταυτοτήτων και στη σύγκλιση προς τη συνεννόηση.

Κι εμείς έχουμε. Κι οι Γάλλοι κι οι Αμερικάνοι κι οι Ιταλοί.

Στη δικιά μας περίπτωση όμως, τα πράγματα είναι κάπως άσχημα.

Κι αυτό, γιατί δεν τις παραδεχόμαστε.

Δεν θέλουμε βασικά, να τις γράψουμε στη συνείδησή μας ως νόρμες, μήπως και τις βελτιώσουμε.

Απλά τις ακολουθούμε ως «δόγματα» και δεν μπαίνουμε στη διαδικασία να τις διεκδικήσουμε ως ελεύθερες στάσεις ζωής.

Κι έτσι αφήνουμε τις εξουσίες να τις καθορίζουν και να μας τις επιβάλλουν αυταρχικά.

Αυτές είναι οι πέντε τοξικές νόρμες που μολύνουν την κουλτούρα μας και καλλιεργούν τον ιδιότυπο «φασισμό» μας:

·       Πρώτη απ΄ όλες, η σχέση μας με θρησκεία και ιδεολογία. Εντελώς κάθετη. Δεν φταίει η ίδια η θρησκεία (ένας κώδικας είναι) ούτε η ιδεολογία (Δεξιά και Αριστερά) αλλά όσοι συντηρούν την κάθετη σχέση και δεν την αλλάζουν. Αφού λοιπόν δεν την κατανοούμε δημιουργικά και δεν την προσαρμόζουμε στη σύγχρονη πνευματικότητα που εξελίσσεται, εύκολα γίνεται «αυταρχισμός» και όργανο εξουσίας. Μεγαλώνουμε μ΄ αυτή τη σχέση και όποιος θέλει να αποκλίνει αντιμετωπίζει την οργή και το μίσος μας.

·       Άλλη τοξική νόρμα είναι η προγονοπληξία. Μας είπαν δυο πράγματα για τους Αρχαίους και μείναμε να κοιτάμε την Ακρόπολη. Μέχρι εκεί. Αυτό ήταν αρκετό. Ούτε τι είναι πολιτισμός δεν καταλαβαίνουμε. Μόνο κολώνες κι αγάλματα έχει στο μυαλό του ο μέσος Έλληνας.

·       Ο μεσσιανισμός είναι η τρίτη «νόσος». Ψάχνουμε πάντα έναν «σωτήρα» πρωθυπουργό, δάσκαλο, γιατρό, σύντροφο, να μας σώσει. Το λέμε παντού και γίνεται συνήθεια. Έτσι μεγαλώνουμε, χωρίς ευθύνη, αλλά με την προσμονή του «μεσσία». Όταν οι Αμερικάνοι και οι Ευρωπαίοι δεν μας κάνουν το χατίρι, είναι εχθροί μας.

·       Ο επαρχιωτισμός μας φέρνει άλλα δεινά. Ποτέ δεν αποκτήσαμε αστική συνείδηση και όλα θυμίζουν το χωριό μας. Δεν αγαπήσαμε τις πόλεις μας ούτε το μέρος που ζούμε. Κουβαλάμε μέσα μας τη νοσταλγία, τη χαμένη «πατρίδα» και ταυτόχρονα την κουτοπονηριά, την εξάρτηση και τον «μεγαλοϊδεατισμό» του χωρικού που πήγε στην πόλη, να την «αλώσει» και να πλουτίσει.

·       Τελευταία μόλυνση είναι ο «φετιχισμός» της ψυχαγωγίας. Είμαστε προσηλωμένοι σε «ποδοσφαιρικές» ψευδοϊδεολογίες και στον λαϊκισμό της υποκουλτούρας. Υπερασπιζόμαστε τα «ιδανικά» της ομάδας και το στιλ της ψυχαγωγίας μας. Τα θεωρούμε και τα δύο σχεδόν θέσφατα και δεν σηκώνουμε κουβέντα για τις επιλογές μας.

Οι τοξικές νόρμες είναι προσανατολιστικές και παίζουν αθόρυβα τον διαβρωτικό τους ρόλο, όσο περνούν οι δεκαετίες.

Δεν αισθανόμαστε τις διαφορές, γιατί είμαστε απομονωμένοι στο βαλκανικό «νησί» μας. Δεν είμαστε, άλλωστε, όλοι εξαρτημένοι, δεν βιώνουμε μαζί το ίδιο το πρόβλημα και, κυρίως, δεν είμαστε σε θέση να το δεχτούμε. Ο μέσος όρος όμως, είναι μολυσμένος. Κι η μόλυνση, ανεπαίσθητα, μας διογκώνει την έπαρση, το σύμπλεγμα, το δηλητήριο μέσα μας.

Γινόμαστε βίαιοι και ολοκληρωτικοί, σχεδόν βάρβαροι, αγενείς και στο τέλος επιθετικοί.

Και σιγά-σιγά, αθόρυβα και χωρίς συνείδηση της «πτώσης», πλησιάζουμε στον «φασισμό».

Τι σημασία έχει αν δεν ξέρουμε τις ρίζες του «fascio» ή του εθνικοσοσιαλισμού, αν δεν ταυτιζόμαστε με ερμηνείες και σύμβολα;

Περιέχουμε μέσα μας το «ζώο» όπως λέει κι ο Χατζιδάκις, και το βγάζουμε στον δρόμο, στους καυγάδες, στο γήπεδο και στον πολιτικό λόγο.

Δεν θα το κάναμε αν δεν μας είχαν μολύνει οι τοξικές νόρμες που ασπαζόμαστε από μικροί.

Δεν θα είχαμε την ευκαιρία να καλλιεργήσουμε μέσα μας το «απόλυτο» και το «αυθεντικό». Αν δεν ήμασταν τόσο πολύ «γαύροι», «βάζελοι», «ορθόδοξοι», «αριστεροί», «καραμανλικοί», «μανιάτες», «μακεδόνες», «γνήσιοι έλληνες», αν δεν νιώθαμε σημαντικοί σε κάποιο μπουζουκομάγαζο, δεν θα κλείναμε τόσο ερμητικά μέσα μας, την ορμή του βάρβαρου και του δεσποτικού αλαζόνα.

Ο φασισμός απλώνεται και δεν είναι απλό σύμπτωμα παθογένειας.

Είναι δυστυχώς η μεγάλη καρκινική μετάσταση, που κάποιοι έτρεμαν, βλέποντας την παιδεία να χάνεται στα ψέματα και στην υποκρισία.

Ο φασισμός είναι το κτήνος που έθρεψαν μέσα μας οι τοξικές νόρμες της κάλπικης «νεοελληνικής ταυτότητας».

Μεγαλώνει στα γήπεδα, στα τηλεοπτικά πάνελ, στα σχολεία και τώρα πια στη Βουλή. Οι «τρόφιμοι» εν τω μεταξύ, του ολοκληρωτισμού για να εξασφαλίσουν λίγη εξουσία, συνεχίζουν να προσκυνούν παπάδες, να υποθάλπουν «αντιεξουσιαστές», να προμοτάρουν τον παραγοντισμό και να γλείφουν καθυστερημένους παρουσιαστές για λίγη δημοσιότητα.

Κι όσο το αίτιο δε μαζεύεται, τόσο η επίπτωση θα διευρύνεται.

Μόνο μια αντισυστημική επανάσταση στην παιδεία μπορεί να προλάβει την εξάπλωση.

Διαφορετικά, πολύ σύντομα, ίσως κι από τις επόμενες εκλογές, οι νόρμες θα επιβάλλουν τους εκφραστές τους. Αυτούς που χρόνια προετοίμαζαν και δεν είχαν ωριμάσει ακόμα να ηγηθούν.

Ανδρέας Ζαμπούκας

Protagon