Το θηρίο πέθανε (Μέρος Β’)…

Ή αλλιώς: Η διάλυση ενός κοινωνικού κινήματος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η οικονομική κρίση προσπάθησε να παρακολουθήσει το λαϊκό κίνημα στην προσπάθεια του να το εκφράσει και να το κατευθύνει.

Το κίνημα αντίδρασης κατά του μνημονίου ήταν – αρχικά τουλάχιστον- διαφοροποιημένο από  το κίνημα του ΣΥΡΙΖΑ το οποίο ο κόσμος το αντιλαμβανόταν ως μια περιθωριακή θέση καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ μιλούσε όπως και το ΚΚΕ για σύγκρουση με την ΕΕ..

Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ανίκανος να δημιουργήσει το δικό του κίνημα βάσης. Ήταν ανίκανος να προσελκύσει το υλικό που χρειαζόταν για να δημιουργήσει το πλειοψηφικό κίνημα που θα σάρωνε το ΠΑΣΟΚ. Και για αυτό τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ μέχρι το φθινόπωρο του 2011 δεν ανησυχούσαν για τη δική τους φθορά καθώς χωρίς κάποιο κόμμα να τους απειλεί θα μπορούσαν να την επαναπροσελκύσουν, όπως έκαναν το 2008, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ πρόσκαιρα είχε εκτοξευτεί σε ποσοστά άνω του 15%.

Η αλήθεια είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έδειξε εξαιρετικά αντανακλαστικά καπελώματος του κινήματος των αγανακτισμένων, το οποίο είχε δημιουργήσει η ρητορική του Αντώνη Σαμαρά. Και αυτό το κίνημα κατάφερε να το εκτρέψει από την αρχική του κατεύθυνση και να το μετατρέψει σε ένα δικό του- ριζοσπαστικό αριστερό κοινωνικό κίνημα.

Οι διαδικασίες της χειραγώγησης του ειλικρινούς κινήματος της λαικής αγανάκτησης δεν έχουν και τόσο σημασία όσο έχει το αποτέλεσμα της. Ξαφνικά – και εμφανώς μετά τη στροφή υπό ασφυκτική πίεση της ΝΔ στο ρεαλισμό- εμφανίζεται μια τάση συσπείρωσης της αριστεράς γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Πως συνέβη αυτό; Δηλαδή ποιοι ήταν οι βασικοί παράγοντες που κατέστησαν τον Τσίπρα δεύτερο κόμμα (άρα εν αναμονή πρωθυπουργό) και πως αυτοί οι παράγοντες σήμερα έχουν μεταβληθεί ή έχουν αναιρεθεί;

-Η αίσθηση της κοινωνίας ότι την πρόδωσαν τα κόμματα εξουσίας 

-Η αντίθεση του νέου vs του παλαιού

-Η επιθυμία της κοινωνίας για ανατρεπτική αλλαγή πολιτικής

Με βάση τα παρακάτω χαρακτηριστικά κατάφερε να δημιουργήσει το ανατρεπτικό ριζοσπαστικό κίνημα που όταν συγκέντρωσε την κρίσιμη μάζα του 15% απέκτησε μια εντελώς διαφορετική δυναμική και κατόρθωσε να ανατρέψει τη δεσπόζουσα θέση του ΠΑΣΟΚ και να γίνει ο κυρίαρχος (αλλά νόθος) εκφραστής της κεντροαριστεράς.

Στους 3 παραπάνω πυλώνες βασίστηκε η επικοινωνιακή στρατηγική του Κινήματος.

Παρακάτω θα δούμε την οργάνωση της δράσης  ενός τέτοιου κινήματος όπως θεωρητικά περιγράφεται –και την οποία σε γενικές γραμμές ακολούθησε και ο ΣΥΡΙΖΑ.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό των Κινημάτων αυτών είναι η δυνατότητα κοινωνικής αντιπροσώπευσης τους. Πρέπει ο μέτοχος της κοινωνικής ομάδας (ή του έθνους) να μπορεί να δει τον εαυτό του εν δυνάμει μέτοχο του Κινήματος- να μην υπάρχουν αποκλεισμοί από το κίνημα.

Η φιλοσοφία τέτοιων κινημάτων είναι ότι εκπροσωπούν το 99% του πληθυσμού μιας περιοχής και απέναντι βάζουν μια μειοψηφία την οποία δύνανται και θέλουν (ή έστω κοροϊδεύουν τον κόσμο ότι θέλουν) να την πολεμήσουν για χ-ψ λόγους.

Τα ανατρεπτικά-ριζοσπαστικά κινήματα πρέπει να εδράζονται σε μια σταθερή βάση κοινωνικής δικαιοσύνης γιατί χωρίς αυτή τη βάση είναι αδύνατο να στηριχτεί το επόμενο βήμα τους, η αγωνιστική κινητοποίηση. Η αγωνιστική κινητοποίηση βασίζεται στο εξής χαρακτηριστικό: Στην αρχή υπάρχουν μικρές ακτιβιστικές ομάδες οι οποίες αναλαμβάνουν να κάνουν δράσεις προβολής του κινήματος. Ταυτόχρονα χρησιμοποιείς γλώσσα κακομοίρη-αδικημένου από το κυρίαρχο καθεστώς που επιτίθεται στον λαό του αλλά και στις επιμέρους κοινωνικές ομάδες που προσπαθείς να προσελκύσεις.

Στην συνέχεια όσο περισσότερο ο κόσμος εντάσσεται στις γραμμές σου αρχίζεις να εμπλουτίζεις το λόγο σου με μια ελπίδα και να δίνεις συγκεκριμένους στόχους που προσπαθεί να πετύχει το κίνημα.

Η ελπίδα μαζί με την αισιοδοξία που καλλιεργείς για την επιτυχία του κινήματος δημιουργούν την «κυβερνησιμότητα» ενώ η ανησυχία που συντηρείς για την απειλή που παρουσιάζει το «παλιό κατεστημένο» και τη σημασία της ενότητας σταθεροποιεί τους υποστηρικτές σου και τους αποτρέπει να φύγουν.

Το πιο σημαντικό στοιχείο που κάνει επιτυχημένο ένα τέτοιο είδους Κίνημα είναι η ορμή του. Ένα τέτοιο Κίνημα πρέπει να δείχνει ανίκητο από κάθε άλλο κοινωνικό συνδυασμό. Στην αρχή πρέπει να παλέψει για να μείνει στην αφάνεια και να μην το προσέξουν (όπως σνόμπαραν το ΣΥΡΙΖΑ οι εκπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ μέχρι το φθινόπωρο του 2011). Μετά, όταν πλησιάζει το κρίσιμο μέγεθος, πρέπει να αποφύγεις στραβοπατήματα-αλλά εάν αυτά συμβούν θα πρέπει η κινηματική σου δράση να ενταθεί ώστε να μη φανεί η αδυναμία σου στα μάτια των υποστηρικτών σου. 

Στην προσπάθεια του για γρήγορη άνοδο ο κύριος Τσίπρας ξέχασε να κάνει σωστή ανάγνωση των χαρακτηριστικών των ανατρεπτικών κινημάτων. Διαβάζοντας τη συνέχεια θα καταλάβετε που έκανε το μεγάλο λάθος του ο κύριος Τσίπρας.

Το πρόβλημα που έχουν αυτού του είδους τα κινήματα είναι ότι δεν αντέχουν σε ασάφειες και αντιφάσεις. Σημαντική προϋπόθεση τέτοιων ανατρεπτικών κινημάτων είναι να μπορούν να πετύχουν έναν «ψυχικό συντονισμό» των μελών τους.

Να μπορούν τα μέλη να αισθάνονται ταυτισμένα με την ηγεσία.

Να αισθάνονται ότι οι πρώτοι επιδιώκουν το ίδιο αποτέλεσμα με τους τελευταίους.

Τη στιγμή που η ψυχική ενότητα διαρραγεί, τη στιγμή που ο κοινός στόχος παύσει να υφίσταται, εκείνη τη στιγμή το κίνημα διαλύεται στα συστατικά του μέρη. Και τότε είναι αδύνατη η επαναφορά της προηγούμενης κατάστασης.

Ας επιστρέψουμε λοιπόν στην πρακτική κατάσταση και ας αφήσουμε την φιλοσοφική βάση. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τσίπρα οι τρεις πυλώνες που περιέγραψα μετεβλήθησαν ως εξής:

-Η αίσθηση της κοινωνίας ότι την πρόδωσαν τα κόμματα εξουσίας μεταβλήθηκε στην αίσθηση ότι την πρόδωσε και ο ΣΥΡΙΖΑ

-Η αντίθεση του νέου vs του παλαιού έπαυσε να ισχύει την στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ προσχώρησε στην λογική του παλαιού κατεστημένου

-Η επιθυμία της κοινωνίας για ανατρεπτική αλλαγή πολιτικής συνεχίζει να υπάρχει σε κάποιο βαθμό παρά την συνειδητοποίηση από την πλειοψηφία του There Is No Alternative.

Στο τρίτο μέρος της διήγησης «το θηρίο πέθανε» θα συνεχίσω τη διήγηση για τα γεγονότα που διέρρηξαν τις σχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ με το Κίνημα και θα εξηγήσω σε οργανωτικό-κομματικό επίπεδο τις επιπτώσεις της διάλυσης του κινήματος του ΣΥΡΙΖΑ.

Μάνθος Καψάλης

^ΥΓ-Έχει ενδιαφέρον να εξηγήσουμε κάποια στιγμή τη διαφορετική αφετηρία του ΟΧΙ του Σαμαρά στο μνημόνιο το 2010 από το ΟΧΙ του Τσίπρα στο μνημόνιο το 2014.