Βενεζουέλα: Ας μη χαίρεται ακόμη η αντιπολίτευση…

Ο πρόεδρος Nicolás Maduro δεν μπορούσε να κρύψει την απογοήτευσή του μετά τις πρόσφατες εκλογές. Σε ομιλία του στη κρατική τηλεόραση, μιλούσε αργά, με μεγάλες διακοπές, προσπαθώντας να βρει τη δύναμη να παραδεχτεί την οδυνηρή αλήθεια. Ότι κόμμα του υπέστη συντριπτική ήττα. Στην αρχή η ομιλία του ήταν συγκροτημένη και έδειχνε ως ένα μήνυμα αποδοχής και συναίνεσης για τον λαό της Βενεζουέλας. Λίγο μετά όμως, ο Maduro συνήλθε από το διάλειμμα κοινής λογικής, και άρχισε να κατηγορεί την δεξιά της χώρας του και του εξωτερικού, για τον οικονομικό πόλεμο που κήρυξαν εναντίον της κυβέρνησής του, που οδήγησε στην εκλογική της ήττα.

Έχει δίκιο να κατηγορεί την οικονομία για την ακραία αντιδημοτικότητα του. Ο τριψήφιος πληθωρισμός ροκανίζει τους μισθούς, και οι ελλείψεις αγαθών κάνουν τους πολίτες να περιμένουν με τις ώρες σε ουρές προκειμένου να βρουν ζάχαρη, πάνες, κλπ. Αυτή όμως η κρίση οφείλεται στην ίδια την κυβέρνηση και όχι σε κάποιες σκιώδεις δεξιές δυνάμεις. Γι αυτό και η αντιπολίτευση κατάφερε να αντέξει μια σκληρή προεκλογική εκστρατεία, και να σπάσει το διεφθαρμένο εκλογικό σύστημα...

Πρόκειται για μια ιστορική νίκη. Το 74% των πολιτών πήγε στις κάλπες (από 66% την τελευταία φορά), και ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης κέρδισε τις 112 από τις 167 έδρες της Εθνοσυνέλευσης, δίνοντάς του μεγάλη πλειοψηφία.

Πριν όμως η αντιπολίτευση αρχίσει τους πανηγυρισμούς θα πρέπει να κοιτάξει προς τα πίσω, τα 17 χρόνια από τότε που ο προκάτοχος και μέντορας του Maduro, ο Hugo Chávez, πήρε την εξουσία.

Οι «τσαβιστές» έχουν αποδείξει πολλές φορές ότι είναι δημοκράτες όταν κερδίζουν εκλογές, αλλά αυταρχικοί όταν τις χάνουν. Θα μας εξέπληττε αν τα πράγματα δεν θα είναι έτσι και τώρα. Η ελεγχόμενη από την αντιπολίτευση Εθνοσυνέλευση μπορεί να αποδειχτεί ανίσχυρη ακόμη και πριν ξεκινήσει τη θητεία της, αν η κυβέρνηση αποφασίσει να την παραλύσει.

Υπάρχουν προηγούμενα. Το 2007, ένα δημοψήφισμα για ριζικές συνταγματικές τροποποιήσεις που έκανε ο Chávez, χάθηκε με μικρή διαφορά 51-49%. Ο Chávez πρόσβαλλε την νίκη της αντιπολίτευσης χαρακτηρίζοντάς την άνευ νοήματος, και στα επόμενα χρόνια νομοθέτησε κάθε μέτρο που είχε καταψηφιστεί, ακόμη και ένα που καταργούσε τα χρονικά όρια της προεδρικής θητείας.

Στις εκλογές του 2010, με το κυβερνών κόμμα και την αντιπολίτευση να μοιράζονται σχεδόν ισομερώς τις ψήφους, η αντιπολίτευση κατέληξε να έχει πολύ λιγότερες έδρες, χάρη σε μεθοδεύσεις της εθνικής υπηρεσίας εκλογών. Πάντως χάθηκε τότε η υπερ-πλειοψηφία της κυβέρνησης. Ο Chávez όμως πήρε τα μέτρα του. Λίγο πριν τις εκλογές πέρασε νόμο βάσει του οποίου ο πρόεδρος μπορεί να κυβερνά με προεδρικό διατάγματα για 18 μήνες!

Η σημερινή Εθνοσυνέλευση παραδίδει τον Ιανουάριο. Δεν θα εκπλαγεί κανείς αν σε αυτές τις εναπομείνασες εβδομάδες νομοθετήσει υπέρ του προέδρου, «ξεδοντιάζοντας» την νέα Εθνοσυνέλευση που εξελέγη. Αν η νέα πλειοψηφία προσπαθήσει να το ακυρώσει, τότε ο Maduro έχει κι άλλες επιλογές. Το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας έχει τεράστιες δυνατότητες ελέγχου του κοινοβουλίου, και μπορεί να αναστρέψει οποιαδήποτε απόφασή του.

Όλα αυτά τα νομικά τερτίπια είναι πλέον πολύ πιθανά. Πριν από δυο μήνες, δυο από τα 32 μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου ζήτησαν ταυτόχρονα πρόωρη συνταξιοδότηση. Οι θητείες τους έληγαν το 2016. Οι αντικαταστάτες τους θα οριστούν από την νέα Εθνοσυνέλευση. Αν και δεν είναι σίγουρο, πολλοί πιστεύουν πως όλα έγιναν με μεθόδευση του κυβερνώντος κόμματος. Το Ανώτατο Δικαστήριο ουδέποτε πήγε κόντρα στην νομοθετική εξουσία τα τελευταία 9 χρόνια. Αν η απελθούσα Εθνοσυνέλευση βιαστεί και ορίσει αυτή τους νέους δικαστές, τότε το νυν κυβερνών κόμμα θα έχει σίγουρες 13 νέες ψήφους στο σώμα, για τα επόμενα 12 χρόνια.

Μπορεί ο Maduro να υπονομεύει την δημοκρατία κατ αυτόν τον τρόπο; Όταν τα έκανε ο Chávez, η δημοφιλία του ήταν υψηλή, όπως άλλωστε και η τιμή του πετρελαίου. Φέτος όμως η δημοτικότητα του προέδρου είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Το ίδιο και η τιμή του πετρελαίου, κάτι που πιέζει αφάνταστα τα δημόσια ταμεία. Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον πληθωρισμό, αλλά οι ειδικοί μιλάνε για επίπεδα 200% και πάνω για τον επόμενο χρόνο.

Αν ο Maduro περάσει «μαϊμού» νόμους υπέρ της εκτελεστικής και της δικαστικής εξουσίας για να σαμποτάρει το κοινοβούλιο, αυτό θα είναι πολύ επικίνδυνο. Όχι μόνο θα διακινδυνεύσει ένα ακόμη ποινικά κολάσιμο αδίκημα, αλλά θα αγνοεί τις επιθυμίες ενός αγανακτισμένου εκλογικού σώματος, που μέχρι τώρα αποδείχθηκε υπομονετικό, αποφεύγοντας σε γενικές γραμμές τις βίαιες διαμαρτυρίες.

Όλα τα μάτια είναι τώρα επάνω στον Maduro, ο οποίος ρισκάρει όποια στήριξη έχει στην περιοχή, αλλά και την επιβίωση του σοσιαλιστικού του κόμματος. Αν όμως κρίνουμε από το παρελθόν του, μάλλον θα προσπαθήσει να ακυρώσει το εκλογικό αποτέλεσμα και να αρπάξει όση εξουσία μπορεί.

Τα νέα μέλη του κοινοβουλίου θα ορκιστούν την 5/1/16. Οι αμέσως προηγούμενες εβδομάδες θα αποδειχτούν κρίσιμες όσον αφορά στην θέληση του προέδρου να συνεργαστεί με την νέα Εθνοσυνέλευση, και να αποδείξει ότι η Βενεζουέλα είναι ευνομούμενο κράτος, να ασχοληθεί με την άσχημη οικονομία της, ή αν θα επιλέξει να πολεμήσει «ανύπαρκτους» πολέμους.

Αν όντως τον ενδιαφέρει το μέλλον της χώρας του, τότε θα πρέπει ν συνεργαστεί με τους πολιτικούς αντιπάλους του.

Raúl Stolk

New York Times

Απόδοση: S.A.