Αη Βασίλης: Το μεγάλο τουριστικό όπλο της Φινλανδίας!

Με μόλις πέντε ώρες ηλιοφάνειας στον Νότο, και μόνιμη νύχτα στον Βορρά, ο Δεκέμβριος είναι ο πιο σκοτεινός μήνας του χρόνου για την Φινλανδία… όμως τότε είναι που η χιονισμένη αυτή χώρα λάμπει!

Όπως λένε περήφανα οι Φιλανδοί, η λέξη για τον Δεκέμβριο είναι Joulukuu, που κυριολεκτικά σημαίνει ο μήνας των Χριστουγέννων. Γι αυτό και κάθε χρόνο, από τον Αρκτικό κύκλο ως τη Βαλτική θάλασσα, οι κάτοικοι στήνουν τεράστια χριστουγεννιάτικα δέντρα, ψήνουν μπισκότα, φτιάχνουν κρασί, και περιμένουν τις ορδές των τουριστών να έρθουν…

Κάθε Δεκέμβριο, επισκέπτες από ολόκληρο τον κόσμο κατακλύζουν κατά χιλιάδες την Φινλανδία, που σύμφωνα τουλάχιστον με την κυβέρνησή της, αποτελεί την επίσημη πατρίδα του Αη Βασίλη...

Από την δεκαετία του 1980, η Φινλανδία έφτιαξε μια τεράστια ευημερούσα βιομηχανία με πρόσχημα αυτό ακριβώς, ότι είναι δηλαδή η πατρίδα του Αη Βασίλη. Κατά καιρούς υπήρξαν πολλοί ανταγωνιστές: Η Αλάσκα, η Γροιλανδία, η Νορβηγία, και η Σουηδία, που προσπάθησαν να καθιερωθούν αυτές ως η εστία του θρυλικού Αγίου. Καμιά από αυτές τις χώρες όμως δεν κατάφερε να πείσει, όσο η Φινλανδία, κάτι που οφείλεται μάλλον στην έντονη υποστήριξη από πλευράς της κυβέρνησης, που εδώ και χρόνια προσφέρει άφθονη κρατική στήριξη και πόρους στην βιομηχανία του Αη Βασίλη.

Η πόλη Rovaniemi του Βορρά, που αποτελεί το επίκεντρο αυτής της βιομηχανίας, προσελκύει περισσότερους από 300.000 επισκέπτες κάθε χρόνο, με τον κυριότερο ανταγωνιστή της, την Mora της Σουηδίας, να προσελκύει μόλις 50.000.

Η Rovaniemi, με πληθυσμό 58.000 κατοίκους βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Λαπωνίας, μέσα στον Αρκτικό κύκλο.  Τον Δεκέμβριο το χιόνι, και ο ημισκότεινος ουρανός σκεπάζουν τα πάντα σε αυτή τη πόλη, την οποία όμως πλημμυρίζουν οι τουρίστες για να συναντήσουν τον ίδιο τον Santa Claus στο ξύλινο χωριό του, να επισκεφτούν το λούνα παρκ του, να κάνουν βόλτες με έλκηθρα που τα σέρνουν τάρανδοι, να στείλουν καρτ ποστάλ από το ταχυδρομείο του στο οποίο εργάζονται οι νάνοι βοηθοί του, και να δουν κάποιον ποδοσφαιρικό αγώνα της ομάδας του Αη Βασίλη, την FC Santa Claus! 

Στην Φινλανδία, η περίοδος των Χριστουγέννων δεν είναι μια απλή γιορτή, αλλά μια πηγή εθνικής περηφάνιας, και μια μεγάλη ευκαιρία για μπίζνες. Αν και η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε κατάσταση συστολής, ο τουρισμός του Αη Βασίλη αποτελεί μια φωτεινή εξαίρεση, και μια κρίσιμη πηγή εισοδήματος για πολλούς Λάπωνες, σε μια περιοχή όπου η κύρια απασχόληση είναι τα ορυχεία, και η χαλυβουργία.

Περίπου 80.000 επισκέπτες αναμένεται να επισκεφτούν και φέτος το γραφείο του Αη Βασίλη στη Rovaniemi μέσα στις έξι εβδομάδες πριν και μετά τα Χριστούγεννα, μια απαραίτητη οικονομική ανάσα μετά την ύφεση του 2008, που έπληξε την τουριστική βιομηχανία της Φινλανδίας, η οποία ανθεί κυρίως κατά την χειμερινή περίοδο.

«Είναι μια μεγάλη βιομηχανία που κάνει καλό στην χώρα, και ευχαριστεί τους τουρίστες», λέει ο Φιλανδός υπουργός Οικονομικών και πρώην πρωθυπουργός Alexander Stubb, «όλοι αγαπάνε τον Αη Βασίλη, και η αγορά που δημιουργήθηκε στην Λαπωνία είναι ότι πρέπει…».

Η περίοδος των Χριστουγέννων παρατάθηκε μάλιστα, έτσι ώστε να εξυπηρετηθεί ο μεγάλος γείτονας της Φινλανδίας, η Ρωσία, που ο δικός της Άγιος συνδέεται περισσότερο με το νέο έτος, και που γιορτάζει τα ορθόδοξα Χριστούγεννα στις 6 Ιανουαρίου. Πάντως οι εκδηλώσεις για τον Αη Βασίλη συνεχίζουν καθ όλη τη διάρκεια του έτους στην Rovaniemi, και όποιος θέλει μπορεί να την επισκεφτεί και το καλοκαίρι, για να απολαύσει το βόρειο σέλας.

Οι περισσότεροι από τους επισκέπτες της πόλης θέλουν να δουν από κοντά την εκδοχή του Αη Βασίλη που έχει επικρατήσει παγκοσμίως, τον χαρούμενο δηλαδή, γενειοφόρο άνδρα, με την μεγάλη κοιλιά, ντυμένο στα κόκκινα. Βέβαια, αυτή η εικόνα δεν ίσχυε πάντα στην Φινλανδία, η οποία έμαθε τον Χριστιανισμό κατά τον 12^ο αιώνα. Μέχρι τότε οι παγανιστές Φιλανδοί γιόρταζαν το Kekri, με ποτό , χορούς, μάσκες και τομάρια κατσικιών, και … σάουνα. «Ο τράγος Kekri ήταν τρομακτικός χαρακτήρας, και έπρεπε να του συμπεριφερθείς καλά αν ήθελες η σοδειά σου να πάει καλά τον επόμενο χρόνο», λέει ο ειδικός Eija Stark, από το πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. Η λατρεία του Kekri και οι συγγενείς παγανιστικές  παραδόσεις άρχισαν να ξεθωριάζουν κατά τον 19^ο αιώνα, λέει, αλλά άφησαν τα ίχνη τους στο φιλανδικό όνομα του Αη Βασίλη Joulupukki, που μεταφράζεται «χριστουγεννιάτικος τράγος».

Ακόμη και όταν η χώρα υιοθέτησε και αυτή την βορειοαμερικανική εκδοχή του Αη Βασίλη, πάλι δεν ήταν ακριβώς έτσι. Στην ύπαιθρο, οι παγανιστικές ρίζες των εορτών συνέχισαν να επικρατούν των άλλων. «Αν τα παιδιά δεν ήταν φρόνιμα στη διάρκεια του χρόνου, ο χριστουγεννιάτικος τράγος θα τα έδερνε», λέει ο Stark, που προσθέτει ότι ακόμη και σήμερα οι εορτάζοντες φορούν δέρματα τράγων και φέρουν κέρατα.

Όπως και να έχει, τόσο η παγκοσμιοποίηση όσο και η οικονομική ανάγκη ολοκλήρωσαν την μεταμόρφωση του τράγου των Χριστουγέννων σε εθνικό χρυσορυχείο.

Η Φινλανδία, σύμμαχος των Ναζί, κατέληξε γονατισμένη στο τέλος του Β’ ΠΠ, ως αποτέλεσμα της υποχώρησης των Γερμανών που άφησαν πίσω τους καμένη γη, και των μαχών της με την ΕΣΣΔ, που ερήμωσαν πολλούς οικισμούς στον Βορρά συμπεριλαμβανομένης και της  Rovaniemi. Όταν η πόλη ξαναχτίστηκε, στόχευσε στον τουρισμό, διαφημίζοντας τα καταπληκτικά της φυσικά τοπία. Ήδη από το 1957 η New York Times την πρόβαλλε ως τουριστικό προορισμό, χωρίς όμως ακόμη να αναφέρεται ο Αη Βασίλης.

Οι σπόροι της βιομηχανίας του Αη Βασίλη είχαν όμως μπει από δεκαετίες πριν. Κάποιοι θεωρούν υπεύθυνη γι αυτό μια αναφορά του Markus Rautio το 1927 στο ραδιόφωνο, ότι δηλαδή  βρέθηκε το εργαστήρι του Αη Βασίλη στην Λαπωνία. Αυτό φαίνεται να κέρδισε την φαντασία των Φιλανδών, και από το  1960 κάθε 23 του Δεκέμβρη, το κρατικό ραδιόφωνο της χώρας άρχισε να μεταδίδει σε ζωντανό χρόνο την αναχώρηση του Αη Βασίλη από την καλύβα του, με το έλκηθρο και τους ταράνδους του, σε ένα ταξίδι σε ολόκληρη τη γη, προκειμένου να μοιράσει τα δώρα του.

Τον Δεκέμβριο του 1984 η Φινλανδία αποφάσισε να βγάλει σοβαρά λεφτά από αυτό το μοναδικό κεφάλαιο που διέθετε. Μετά από χρόνια συζητήσεων, ο κρατικός οργανισμός τουρισμού της χώρας σύστησε μια επιτροπή –ομάδα εργασίας προκειμένου να καθιερωθεί ο Αη Βασίλης ως επίσημη τουριστική ατραξιόν της χώρας. Λίγο αργότερα, η κυβέρνηση επίσημα χαρακτήρισε ολόκληρη την επαρχία ως «χώρα του Santa Claus»! Από την επόμενη χρονιά ο Αη Βασίλης θα αποτελούσε το πιο πολύτιμο όπλο στην φαρέτρα του φινλανδικού τουρισμού.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Michael Pretes του πανεπιστημίου  North Alabama, η Φιλανδία μπόρεσε και επικράτησε των ανταγωνιστών της χάρη στην τεράστια στήριξη από πλευράς κράτους. «Έπιασε το νόημα και το ανέπτυξε, πριν τα υπόλοιπα κράτη καταλάβουν τι έγινε…», λέει. Μάλιστα, προσθέτει πως η Φιλανδία έστειλε Άη Βασίληδες (πρεσβευτές) παντού, στην Καλιφόρνια, στο Δουβλίνο, κλπ, ενώ είχε και έναν Αη Βασίλη που συνόδευε την εθνική  της ομάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σεούλ το 1988.

Πολλοί ήταν αυτοί που δεν αρέστηκαν με την μετατροπή της χώρας σε αγιοβασιλειάτικη υπερδύναμη. Το 1993, ο δήμαρχος της νορβηγικής πόλης Drobak, που επίσης δήλωνε πατρίδα του Αη Βασίλη, ζήτησε από τους συμπατριώτες του να διαδηλώσουν κατά της επίσκεψης του βασιλιά τους στην Rovaniemi, που θα στήριζε την φιλανδική εκδοχή.

Σήμερα, η Rovaniemi έχει καθιερωθεί ως η πιο δημοφιλής πατρίδα του Αη Βασίλη. Η τουριστική βιομηχανία της Φινλανδίας που στήθηκε γύρω από τον Αη Βασίλη συνεχίζει να αναπτύσσεται, με τον Άγιο να κάνει πρόσφατα την εμφάνισή του στην Κορέα, ενώ συναντήθηκε και με τον Ρώσο ομόλογό του στα σύνορα των δυο χωρών, πριν από δυο εβδομάδες… και όλα αυτά με την βούλα της φιλανδικής κυβέρνησης.

Foreign Policy

Απόδοση: S.A.