Από τα λάθη μας μαθαίνουμε. Μαθαίνουμε, κυρίως,
πώς να μην ξανακάνουμε το ίδιο λάθος. Αν όμως το λάθος γίνεται κατ΄
εξακολούθηση, τότε τα πράγματα είναι σοβαρά. Γιατί τότε είναι προφανές πως κάτι
δεν έχουμε καταλάβει. Κάτι δεν κάνουμε καλά. Αν όχι πως είμαστε ανεπίδεκτοι
μαθήσεως.
Στην περίπτωση των fake news, γιατί αυτά είναι
τα λάθη που θα μας απασχολήσουν, το πράγμα έχει παραγίνει. Το Διαδίκτυο βρίθει
ψευδών ειδήσεων. Γι΄αυτό η Γαλλική Βουλή εξέτασε νομοσχέδιο για την
καταπολέμησή τους. Το Facebook αναζητά τρόπους για να περιορίσει τη δημοσίευσή
τους. Η Google κήρυξε αγώνα εναντίον τους και τον χρηματοδότησε με το παχυλό
ποσό των 300 εκατομμυρίων δολαρίων. Το Twitter ανέστειλε τη λειτουργία σε
περισσότερους από 70 εκατομμύρια λογαριασμούς χρηστών τους τελευταίους δύο
μήνες σε μια προσπάθεια να μειώσει τη ροή ψευδών πληροφοριών…
Και εδώ; Μόλις χθες συγκινούμασταν διαβάζοντας
για την απόφαση των κροατών διεθνών να δωρίσουν τα πριμ από το Παγκόσμιο
Κύπελλο σε φιλανθρωπικά ιδρύματα της πατρίδας τους, καταγγέλλοντας παράλληλα τη
διαφθορά στη χώρα τους.
Τσάμπα τα δάκρυα, αφού fake news ήταν και αυτά.
Ψέματα. Ενα ανόητο αστείο που το πήραμε πολύ στα σοβαρά. Οπως και τόσα άλλα
αστεία.
Υπάρχουν, βεβαίως, και fake news που δεν είναι
καθόλου αστεία. Που κάποιοι τα χρησιμοποιούν επιδέξια για να κατευθύνουν τα
πλήθη, για να δημιουργήσουν το κλίμα που επιθυμούν, για να βλάψουν τους
αντιπάλους τους…
Το παιχνίδι της ενημέρωσης είναι γεμάτο παγίδες.
Η αποκάλυψη ή η αναπαραγωγή και η κοινοποίηση-δημοσίευση μιας είδησης δεν είναι
διαδικασίες τόσο εύκολες όσο πιθανώς φαίνονται.
Οι περισσότεροι από εμάς που ασχολούμαστε
επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία, κάποια φορά την έχουμε πατήσει. Επειδή
εμπιστευθήκαμε πηγές που δεν έπρεπε, επειδή πάνω στη βιασύνη μας δεν
διασταυρώσαμε την πληροφορία που είχαμε…
Από τα λάθη μας όμως, είπαμε, πρέπει να
μαθαίνουμε. Δυστυχώς, η βιασύνη με την οποία αναπαρήγαγαν και δημοσιογραφικές
σελίδες την ψεύτικη είδηση με τους Κροάτες, επιβεβαιώνει πως πολλοί είναι ακόμα
οι επαγγελματίες που δεν έχουν μάθει να κάνουν σωστά τη δουλειά τους.
Αυτοί που έγραψαν (δηλαδή αντέγραψαν ο ένας από
τον άλλο) πως οι ποδοσφαιριστές ανακοινώνοντας τη δωρεά κατηγόρησαν τους
πολιτικούς τους ως υπευθύνους για την τραγική οικονομική κατάσταση της χώρας
τους. Χωρίς να έχουν παρατηρήσει πως μερικές ώρες πριν οι ίδιοι ποδοσφαιριστές
φωτογραφίζονταν καταχαρούμενοι, αγκαλιά με αυτούς τους πολιτικούς, γεγονός που
καθιστά την είδηση ύποπτη.
Τι κάνει ο δημοσιογράφος που βρίσκεται μπροστά
σε μία ύποπτη είδηση; Ψάχνει πιο προσεκτικά, επιβεβαιώνει και έπειτα
δημοσιεύει. Η αξιοπιστία είναι πιο σημαντική από την ταχύτητα δημοσίευσης, το
έχουμε ξεχάσει; Μας έχουν φάει, φαίνεται, την εποχή του Διαδικτύου, οι όλο και
πιο γρήγορες ταχύτητες που αναπτύσσουμε και στο θέμα της διασποράς των ειδήσεων.
Ποιο το αποτέλεσμα; Δεν προφταίνουμε να
ξεχωρίσουμε την αληθινή από την κατασκευασμένη είδηση. Σπεύδουμε να
αναπαράγουμε εντελώς αβασάνιστα ό,τι μπαρούφα φτάνει στα αυτιά μας. Αλλά και
ό,τι νομίζουμε πως θα αρέσει στον μέσο χρήστη του Facebook, του Twitter κλπ..
Ετσι, επειδή γνωρίζουμε πόσο χαίρεται το πλήθος
όταν ξεμπροστιάζονται οι πολιτικοί, με ευκολία του σερβίραμε τη συγκινητική και
αντρίκια αντίδραση των Κροατών. Τι ωραία που θα ήταν να είχε υπάρξει κιόλας μια
τέτοια αντίδραση! Πάντως, it takes two to tango. Ακόμα και αν οι αμελείς, οι
απρόσεκτοι, οι κακοί δημοσιογράφοι είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για τα fake news,
έχουν και οι αναγνώστες-χρήστες του Internet μέρος της ευθύνης.
Ανθρωποι που στο όνομα της όποιας ιδεολογίας
τους εμφανίζονται πρόθυμοι να εξαπατηθούν. Κάπως έτσι, άλλοι έγιναν έξαλλοι
όταν ψευδώς ακούστηκε πως πρόσφυγες εισπράττουν παχυλά επιδόματα, άλλοι
έσπευσαν να καταδικάσουν την κακομεταχείριση των προσφύγων πιστεύοντας
φωτογραφίες που όπως αποδείχτηκε τελικά ήταν ψεύτικες.
Σύγχυση επικράτησε και προ μηνών, όταν
φωτογραφία από τα γυρίσματα ταινίας πλασαρίστηκε ως ντοκουμέντο όπου πρόσφυγας
προτάσσει το στέρνο του σε Γερμανό αστυνομικό.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη τον περασμένο
Φεβρουάριο, περισσότεροι από τους μισούς Ελληνες (ποσοστό 55%) πιστεύουν πως
σχεδόν καθημερινά έρχονται αντιμέτωποι με μια είδηση ή πληροφορία που είτε τους
παραπλανά, είτε είναι τελείως ψευδής.
Το έλλειμμα εμπιστοσύνης στο θέμα της ενημέρωσης
είναι προφανές. Η καταπολέμηση των fake news και στην Ελλάδα είναι μια
διαδικασία που μας αφορά όλους. Γιατί οι ψευδείς ειδήσεις, ακόμα και αν μας
κάνουν να γελάμε, ή να επιβεβαιώνουμε πόσο έξυπνοι είμαστε εμείς που κάτι
είχαμε καταλάβει και πόσο βλάκας είναι ο διπλανός που τις πίστεψε, μπορούν στο
τέλος της μέρας να αποδειχτούν πολύ πιο σοβαρές από όσο νομίζαμε. Μπορούν να
μας βλάψουν όλους, ακόμα και σε εθνικό επίπεδο.
Κοσμάς Βίδος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου