Μήπως η ΕΕ ακολουθεί την τύχη της άλλοτε Γιουγκοσλαβίας;

Ο Βορράς βγάζει τα χρήματα, και ο Νότος τα ξοδεύει. Αυτό ακούγεται σήμερα στην ευρωζώνη, και θυμίζει κάτι  που ακούγονταν άλλοτε στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Και σύμφωνα με την ολλανδική De Volskrant, καλά θα κάνουν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί να το θυμούνται!

«Εμείς κάνουμε δέκα λεπτά διάλειμμα, κι αυτοί τρείς ώρες! Εδώ, αν δουλέψεις σκληρά, θα βγάλεις χρήματα, εκεί θα πρέπει να δωροδοκείς. Τα λεφτά μας πάνε συνεχώς στους Νότιους. Εμείς τα βγάζουμε, κι αυτοί τα σπαταλούν».

Τα παραπάνω λόγια ακούγονται όλο και πιο συχνά από τους ευρωσκεπτικιστές του Βορρά. Έτσι δεν είναι;

Στην πραγματικότητα όμως, είναι σημειώσεις που  έχω κρατήσει σε ένα παλιό τετράδιο μου, από το 1990, την εποχή που ταξίδευα σε ολόκληρη την Γιουγκοσλαβία με το τρένο. Ο συνομιλητής μου προσπαθούσε να μου εξηγήσει γιατί οι βόρειες δημοκρατίες ήθελαν διακαώς να αποσχιστούν από την ομοσπονδία.

Το πρώην πολυεθνικό κράτος της Γιουγκοσλαβίας, ήταν σε πολλά σημεία μια μικρή εκδοχή της Ευρώπης. Τα μεροκάματα στον Βορρά ήταν τριπλάσια και τετραπλάσια από τα αντίστοιχα του Νότου. Και σε αντίθεση με τον Βορρά, στον Νότο υπήρχε σοβαρή ανεργία.

Παράλληλα, όπως και σήμερα στην ΕΕ, κάποιοι πολίτες αισθάνονταν απόμακροι, και αποστασιοποιημένοι από την μακρινή εξουσία, αισθανόμενοι ότι δεν εκπροσωπούνται ανάλογα.

Την ώρα όμως που η ΕΕ αντιμετωπίζει ένα έλλειμμα δημοκρατίας, η πρώην Γιουγκοσλαβία ήταν ένα κομμουνιστικό τεχνητό πολυεθνικό κατασκεύασμα, με ένα μόνο κόμμα στην εξουσία.

Οι σημερινοί βορειοευρωπαίοι βρίζουν τις Βρυξέλλες, όπως οι Σλοβένοι, και οι Κροάτες, έβριζαν κάποτε το Βελιγράδι.

Αυτό ήταν που τους έκλεβε τα λεφτά, και που διοικούνταν από κάποιους άσχετους γραφειοκράτες.

Η τότε Γιουγκοσλαβία είχε ένα κοινό νόμισμα, το δηνάριο, που συμβόλιζε την μακρινή εξουσία.

Από την αρχή, το όλο πείραμα της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας ήταν ιδεολογικής μορφής, και συνεπώς αφύσικο.

Οι βόρειες δημοκρατίες συνέχιζαν να πληρώνουν τον Νότο, όσο καιρό διαρκούσε η ευημερία. Αυτό όμως άλλαξε στη δεκαετία του `80, όταν πέθανε ο Τίτο, και άρχισε η οικονομική παρακμή, με τον Βορρά να αναγκάζεται  να σώσει τον Νότο από την χρεοκοπία.

Το σημερινό σλόγκαν που ακούγεται στον ευρωπαϊκό Βορρά «όχι άλλα χρήματα στα κράτη του σκόρδου», μοιάζει πολύ με εκείνο που ακούγονταν στην τότε Σλοβενία «όχι άλλα κονδύλια στους μπιφτεκάδες».

Η εξέγερση των λαϊκιστών, που βλέπουμε σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μοιάζει πολύ με την αντίστοιχη στην Γιουγκοσλαβία πριν από 25 χρόνια.

Υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ πολιτικών όπως οι Le Pen και  Wilders, με τους Franjo Tudjman, και Slobodan Milosevic.

Όλοι αυτοί φτιάχτηκαν πολιτικά, εκμεταλλευόμενοι τον εθνικισμό, που πιο παλιά αποτελούσε θέμα ταμπού. Και παράλληλα εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο την αγανάκτηση του κόσμου απέναντι στις «αρχές» που τον στράγγιζαν οικονομικά.

Όπως δεν είχε σκοπό του την εθνοκάθαρση ο Milosevic, έτσι και το ολλανδικό Κόμμα της Ελευθερίας, καθώς και αυτό των Αληθινών Φιλανδών, δεν θέλει τέτοια πράγματα.

Ο Milosevic ήταν απλά ένας καιροσκόπος, κοντόφθαλμος πολιτικός. Και μπορεί να είναι υπεύθυνος για την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, αλλά σίγουρα δεν την είχε σχεδιάσει.

Οι σημερινοί μεγαλόσχημοι της ΕΕ μοιάζουν πολύ με τους άλλοτε apparatchiks του Τίτο. Αμφότεροι εκπλήσσονταν(αι) από τις ενδείξεις αντίδρασης απέναντι τους. Πρόκειται για ένα είδος γραφειοκρατών, που είναι κλεισμένοι μέσα σε ένα κουκούλι… από το οποίο δεν θέλουν να βγουν.

Η προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μοιάζει με την αντίστοιχη εκ περιτροπής προεδρία της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Οι τότε πρόεδροι είχαν το ίδιο περίπου αξίωμα, και την ίδια περίπου λαϊκή απήχηση  με τον Herman Van Rompuy, με την έννοια ότι διορίζονται από στενούς κύκλους.

Ο Jean-Claude Juncker, πρόεδρος του Eurogroup, είπε κάποτε το εξής: «Όλοι μας ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε, απλά δεν ξέρουμε πώς να επανεκλεγούμε, αν το κάνουμε». Αυτά είναι τα κλασικά συναισθήματα ενός γραφειοκράτη διαχειριστή, που φοβάται τον λαό.

Το δημοκρατικό έλλειμμα σήμερα στην ΕΕ, μπορεί να προκαλέσει κρίσιμες συνέπειες, πέραν μιας απλής βραδυπορίας.

Ένα μάθημα που μας έδωσε η κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας είναι πως μια νομισματική ένωση σε μια περιοχή όπου υπάρχει οικονομική διαφοροποίηση μεταξύ Βορρά και Νότου, σίγουρα θα αντιμετωπίσει απειλές, εκτός κι αν οι λαοί αποφασίσουν να είναι από κοινού υπεύθυνοι, με κάποια δημοκρατική τουλάχιστον επίφαση.

Όταν η οικονομία πάει καλά, οι λαοί αποδέχονται την ένωση. Όταν όμως τα πράγματα δυσκολεύουν, τότε η ένωση αντιμετωπίζεται ως η πηγή όλων των δεινών τους.

Η πιο σημαντική διαφορά μεταξύ της τότε Γιουγκοσλαβίας και της ΕΕ, είναι ότι η δεύτερη αποτελείται από δημοκρατικά κράτη-έθνη.

Οι λαϊκιστές και οι εθνικιστές μπορούν να επιβιώσουν μόνο σε ένα πεδίο αντιμαχόμενων δημοκρατικών δυνάμεων.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ομοσπονδία θα μπορούσε να επιβιώσει, αν βασίζονταν σε ένα πιο δημοκρατικό σύστημα, με ελευθερία του λόγου, και του τύπου.

Οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών κρατών μπορούν να στηρίξουν την δημοκρατία, και να καταστήσουν την νομισματική ένωση επιθυμητή για τους λαούς, αντί για κάτι που τους επιβλήθηκε άνωθεν.

Αλλιώς, κάθε φορά που θα υπάρχει κρίση, το εκλογικό σώμα, καλώς ή κακώς, θα ρίχνει το φταίξιμο στις Βρυξέλλες, δουλεύοντας έτσι για τους εχθρούς της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Απόδοση: S.A.

De Volskrant