Η παγκοσμιοποίηση βλάπτει την δημοκρατία;

Στην πρόσφατη συζήτηση της γαλλικής βουλής, για το νέο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό σύμφωνο, η σοσιαλιστική κυβέρνηση αρνήθηκε κατηγορηματικά το γεγονός ότι η επικύρωσή του θα υπονόμευε την εθνική κυριαρχία της Γαλλίας.

Όπως είπε ο πρωθυπουργός Jean-Marc Ayrault, δεν επηρεάζεται καθόλου το επίπεδο δημοσίων δαπανών, και η σύνταξη του προϋπολογισμού «παραμένει εθνική μας ευθύνη».

Την ίδια ώρα, ο Επίτροπος σε θέματα Ανταγωνισμού της ΕΕ Joaquin Almunia, έλεγε τα ίδια στις Βρυξέλλες.

Για να πετύχει, είπε, η Ευρώπη θα πρέπει να διαψεύσει όσους θεωρούν πως υπάρχει αντίφαση μεταξύ της παγκοσμιοποίησης και της εθνικής κυριαρχίας.

Κανένας δεν θέλει να απεμπολήσει την εθνική κυριαρχία, ούτε καν οι αριστεροί πολιτικοί. Αρνούμενοι όμως να δουν ότι η βιωσιμότητα της ευρωζώνης εμπεριέχει και περιορισμούς επί της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών, οι πολιτικοί ηγέτες ξεγελούν τους ψηφοφόρους τους, καθυστερώντας τον εξευρωπαϊσμό των δημοκρατικών πολιτικών, και αυξάνοντας τα μελλοντικά πολιτικά και οικονομικά κόστη.

Η ευρωζώνη στοχεύει στην πλήρη οικονομική ενοποίηση, έτσι ώστε να καταργηθούν τα κόστη των  συναλλαγών που εμποδίζουν το διασυνοριακό εμπόριο και την οικονομία.

Για να γίνει αυτό, οι χώρες θα πρέπει να απορρίψουν τους άμεσους περιορισμούς στην ροή κεφαλαίων, και στο εμπόριο.

Παράλληλα, θα πρέπει να προσαρμόσουν τους εσωτερικούς τους κανόνες και νομοθεσίες, με αυτά των άλλων χωρών, έτσι ώστε να μην υπάρχουν έμμεσα  εμπόδια στο εμπόριο μεταξύ τους.

Όλα αυτά είχαν αποτυπωθεί ξεκάθαρα, όταν ξεκίνησε η πρωτοβουλία της ενιαίας αγοράς, με την εξαφάνιση των εθνικών νομισμάτων, και των ρίσκων γύρω από τις διαφορετικές συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Τώρα, το μέλλον της ΟΝΕ μοιάζει δύσκολο, κυρίως εξαιτίας της επιστροφής της έννοιας της εθνικής κυριαρχίας.

Σε μια πραγματική οικονομική ένωση, τα προβλήματα των ασθενών κρατών, δεν θα είχαν μεγεθυνθεί τόσο, ώστε να απειλούν την ίδια την ένωση.

Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, κανένας δεν συνδέει τα ελλείμματα της Φλόριντα, με αυτά της υπόλοιπης χώρας. Όταν η Φλόριντα χρεοκοπήσει, οι τράπεζές της συνεχίζουν να λειτουργούν, αφού υπάγονται σε μια ομοσπονδιακή επιτήρηση, και αποτελούν ευθύνη κάποιων ομοσπονδιακών θεσμών.

Οι άνεργοι της Φλόριντα, εισπράττουν επιδόματα ανεργίας από την Ουάσιγκτον.

Και όταν οι κάτοικοι της εν λόγω πολιτείας είναι δυσαρεστημένοι με την οικονομία, δεν διαδηλώνουν στους δρόμους, αλλά πιέζουν τους γερουσιαστές τους στην πρωτεύουσα να αλλάξουν τις ομοσπονδιακές οικονομικές πολιτικές, που τους επηρεάζουν.

Και βέβαια, κανένας δεν λέει πως οι αμερικανικές πολιτείες απολαμβάνουν πλήρη αυτονομία και κυριαρχία.

Η σχέση όμως μεταξύ δημοκρατίας και εθνικής κυριαρχίας είναι παρεξηγημένη.

Δεν είναι όλοι οι οικονομικοί περιορισμοί εμπόδια στην δημοκρατία. Η πολιτική επιστήμη μιλάει για τον όρο «δημοκρατική εξουσιοδότηση», και ένα καλό παράδειγμα είναι η εξουσιοδότηση σε μια κεντρική τράπεζα να εφαρμόζει την νομισματική πολιτική, όπου για χάρη της σταθερότητας των τιμών, η καθημερινή νομισματική διαχείριση αποκόπτεται από την πολιτική.

Μια δημοκρατική παγκοσμιοποίηση ξέρει τα όρια της εθνικής κυριαρχίας, και τα σέβεται. Εφαρμόζει μόνο πολιτικές που συμβαδίζουν με την έννοια της δημοκρατίας.

Το αμερικανικό παράδειγμα αποδεικνύει πως οι επί μέρους πολιτείες μπορεί να παραδώσουν την αυτοκυριαρχία τους, χωρίς να τους λείψει η δημοκρατία. Η δημιουργία όμως μιας υπερεθνικής οντότητας δημοκρατικών πολιτικών θεσμών, είναι απαραίτητη όταν συνδυάζεται η ενοποίηση της αγοράς με την δημοκρατία.

Η σύγκρουση μεταξύ δημοκρατίας και παγκοσμιοποίησης γίνεται πιο οξεία, όταν η δεύτερη περιορίζει την τοπική πολιτική έκφραση, χωρίς να «αποζημιώσει» μέσω της επέκτασης της δημοκρατίας σε ευρύτερο επίπεδο. Ήδη αυτό συμβαίνει στην Ευρώπη, αν κρίνουμε από τις πολιτικές αναταραχές στην Ισπανία και στην Ελλάδα.

Δυστυχώς, δεν μπορούμε να έχουμε παγκοσμιοποίηση, δημοκρατία, και εθνική κυριαρχία ταυτόχρονα. Πρέπει να επιλέξουμε τα δυο από τα τρία.

Αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες θέλουν να διατηρήσουν την δημοκρατία, πρέπει να επιλέξουν μεταξύ πολιτικής ενοποίησης και οικονομικής διάλυσης. Ή θα πρέπει να απορρίψουν την οικονομική αυτοκυριαρχία, ή να την χρησιμοποιήσουν προς όφελος των πολιτών.

Η πρώτη επιλογή απαιτεί να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα στους ψηφοφόρους τους, και να χτίσουν ένα δημοκρατικό οικοδόμημα πέραν αυτού του έθνους κράτους.

Η δεύτερη προϋποθέτει απεμπόληση της νομισματικής ένωσης έτσι ώστε η εθνική νομισματική και δημοσιονομική πολιτική του κάθε κράτους να συνεισφέρει στην μακροπρόθεσμη ανάκαμψη.

Όσο πιο πολύ αναβάλλονται αυτές οι επιλογές, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το πολιτικό και οικονομικό κόστος στο μέλλον.

Απόδοση: S.A.

Project Syndicate