Η στρατηγική της έντασης.

Οι καθηγητές Παναγής Παναγιωτόπουλος, Βασίλης Καρύδης, Γεράσιμος Προδρομίτης και Χαριτίνη Καρακωστάκη μιλούν στην «Εφ.Συν» για τις αιτίες της έξαρσης στα φαινόμενα βίας αλλά και για τη «στρατηγική της έντασης» που τα τροφοδοτεί…

 

Τα σύνορα ανάμεσα στην ήπιας μορφής παραβατικότητα και στην οργανωμένη βία είναι συχνά δυσδιάκριτα στον καθεστωτικό λόγο. Στην πολιτική και στη μιντιακή εκδοχή του, υποστηρίζει ότι το ένα φαινόμενο τροφοδοτεί το άλλο και γι’ αυτό η καταδίκη πρέπει να είναι κατηγορηματική και η στάση αποφασιστική, χωρίς αστερίσκους και ύποπτους ευφημισμούς.

Με άλλα λόγια, να μην υπάρχει χώρος για προσεγγίσεις που επιχειρούν να ερμηνεύσουν (άρα και να δικαιολογήσουν, όπως ισχυρίζεται) επιλογές μειοψηφιών που υπερβαίνουν τα εσκαμμένα.

Στην έσχατη συνέπειά της αυτή η λογική θεωρεί ότι οι καταλήψεις δημόσιων χώρων, οι συγκρούσεις με τις δυνάμεις καταστολής στις διαδηλώσεις, ο αντιεξουσιαστικός ακτιβισμός λειτουργούν σαν θερμοκήπιο όπου καλλιεργούνται αντιλήψεις που εξιδανικεύουν τη βία και εξωραΐζουν τα αποτελέσματά της.

Οι οπαδοί αυτής της ανάλυσης συρρικνώνουν, σχεδόν στα όρια της εξαφάνισης, την απόσταση ανάμεσα στη ρίψη μολότοφ, στις οδομαχίες και στη συμμετοχή σε τρομοκρατικές ομάδες. Πρόκειται για τη γνωστή «θεωρία του προθαλάμου».

Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, η λέξη «τρομοκρατία» χρησιμοποιείται με μεγάλη ευκολία.

Επίσημα χείλη χαρακτηρίζουν «αντικειμενικά τρομοκρατικές ενέργειες» κλασικές μορφές κινητοποίησης και στοχοποιούν κόμματα με το σκεπτικό ότι οι αμφίσημες δηλώσεις και οι παρεξηγήσιμες παρεμβάσεις τους ρίχνουν νερό στον μύλο της βίας, «κανακεύουν» φορείς έκνομων ενεργειών παρουσιάζοντάς τους ως κοινωνικούς αγωνιστές.

H γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ Α. Παπαρήγα καταδίκασε με σφοδρότητα τα τελευταία περιστατικά, επισήμανε πάντως ότι «μερικοί αποκαλούν βία τις απεργίες και την περιφρούρησή τους». 

Η Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ και λιγότερο η ΔΗΜΑΡ εγκαλούν τον ΣΥΡΙΖΑ για χαλαρή στάση απέναντι στα κρούσματα βίας, ενώ η Κουμουνδούρου χρεώνει στην κυβέρνηση «στρατηγική έντασης» που έχει στόχο να τρομάξει τους πολίτες, ενώ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να υπάρχει διασύνδεση ανάμεσα σε παρακρατικούς μηχανισμούς και ακροδεξιές συσσωματώσεις.

Το ερώτημα είναι πόσο επηρεάζει η εμπρηστική φρασεολογία των κομμάτων το κοινωνικό κλίμα, αν δηλαδή η οξεία αντιπαράθεση με κατηγορίες ήκιστα πολιτικές δίνει άλλοθι σε διάφορες ομάδες να επιλέξουν για τον εαυτό τους τον ρόλο του τιμωρού και σε παρακρατικούς πυρήνες να δημιουργήσουν κλίμα έντασης και αποσταθεροποίησης. 

Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος, που διδάσκει Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μιλώντας χθες στον «Αθήνα 9.84» υποστήριξε ότι «η ελληνική κοινωνία δεν είναι μια βίαιη κοινωνία. Ο δημόσιος χώρος της είναι βίαιος. Η υπερπολιτικοποίηση των προβλημάτων και η ένταξη των ανθρώπων σε μεγάλες ταυτότητες οδηγούν σε μορφές βίας. Όταν η πολιτική αντιπαράθεση γίνεται με όρους προδοσίας και αντίστασης, όταν ακούμε συνεχώς για γερμανοτσολιάδες και Κουίσλινγκ, προφανώς κάποια στιγμή θα έχουμε και φαινόμενα βίας. Αυτή η ρητορική οπλίζει χέρια». 

«Η ελληνική κοινωνία παθαίνει σοκ με τις επιθέσεις, αλλά αυτό δεν είναι μια εξωγενής εισβολή, το φαινόμενο το γεννάει η ίδια η κοινωνία» επισημαίνει στην «Εφ.Συν.» ο Βασίλης Καρύδης, καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Εκτιμά ότι «αυτό συμβαίνει την τελευταία δεκαετία» και το αποδίδει στη διαλεκτική σχέση που υπάρχει ανάμεσα «στην απονομιμοποίηση των θεσμών και την κοινωνική βία».

Βεβαίως αυτό οξύνεται σε συνθήκες κρίσης.

Σύμφωνα με τον κ. Καρύδη «αν η πολιτεία πιστέψει ότι το πρόβλημα θα το λύσει με από πάνω καταστολή, θα αποτύχει, γιατί η γενικευμένη καταστολή ενεργοποιεί περαιτέρω τον κύκλο απονομιμοποίησης των θεσμών και τροφοδοτεί με επιχειρήματα τις ομάδες που έχουν προ-νεωτεριστικά χαρακτηριστικά, οι οποίες καθοδηγούνται από λογικές τυφλής τιμωρίας και ελκύονται από πρακτικές τύπου Ζορρό». 

Απόπειρα επηρεασμού και χειραγώγησης με στοχευμένο αποδέκτη την περίφημη κοινή γνώμη συνιστά «η κατακλυσμιαία (επαν)εμφάνιση της βίας στην επικοινωνιακή διαμάχη των τελευταίων ημερών» αναφέρει στην «Εφ.Συν.» ο Γεράσιμος Προδρομίτης, αναπληρωτής καθηγητής Πειραματικής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πάντειο, και κάνει λόγο για «πυροκροτητή συναισθηματικών αντιδράσεων».

Κατά τον κ. Προδρομίτη «στο δίλημμα «χάος ή τάξη» που εμπροθέτως ή de facto υποβάλλεται (αν όχι επιβάλλεται) στη «σιωπηρή πλειοψηφία», η απάντηση σαφώς δεν θα καταγραφεί τελεσίδικα, δεδομένου ότι, ως φαίνεται, θα έχουμε να δούμε ακόμη πολλά επεισόδια στον πόλεμο ηθικής αλληλοεξόντωσης μεταξύ των πολιτικών αντιπάλων και δεδομένου ότι ειδικά η ηθικότητα και η αποτελεσματικότητα είναι κριτήρια όχι μόνο για τη φυσική βία, αλλά και σαφώς για διάφορες αναίμακτες, σίγουρα διαδικαστικά δίκαιες, πλην όμως εκ του αποτελέσματος βίαιες, πολιτικές συμβατικές πράξεις». 

Για διολίσθηση σε προπολιτικές και εξωπολιτικές μορφές βίας μιλά  η Χαριτίνη Καρακωστάκη, υποψήφια διδάκτωρ Κοινωνιολογίας: «Αυτό μαρτυρά εκτός από την ελλιπή διαχείριση των βασικών αναγκών της ανθρώπινης ύπαρξης (σίτιση, στέγαση, περίθαλψη) την απροθυμία, την αμηχανία και την ανικανότητα των ατόμων που εμπλέκονται στη διαδικασία της δικαιοσύνης να αναλάβουν το ρίσκο της διαχείρισης. Η περιχαράκωση της βίας στην πολιτική της διάσταση οφείλει να περάσει μέσα από την έννοια του κανόνα και της τιμωρίας. Και αυτό είναι δύσκολο σε μια κοινωνία που και η έννοια του κανόνα και η έννοια της τιμωρίας θεωρήθηκε, όλο το διάστημα της Μεταπολίτευσης, όχι ότι ενίσχυαν, αλλά ότι υπονόμευαν τη δημοκρατία».

Εφημερίδα των Συντακτών