Η ακριβή δημοκρατία…

Ή αλλιώς: Ό,τι πληρώσεις παίρνεις.

Οι δάσκαλοι και αργότερα, οι καθηγητές της ιστορίας προσπαθώντας να μας πείσουν γιατί θα πρέπει κανείς να δείχνει ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο μάθημα,

  μας έλεγαν (και είμαι βέβαιος ότι αυτό κάνουν και σήμερα) ότι είναι ιδιαιτέρως χρήσιμο διότι μπορεί κανείς απ' αυτό να αντλεί χρήσιμα συμπεράσματα για το παρόν και το μέλλον.

Όσο αληθινό κι αν είναι αυτό, όλοι μας ξέρουμε εκ πείρας ότι είναι φτωχότατο επιχείρημα όταν αφορά μαθητές.

Γι' αυτό (σε συνδυασμό με άλλους ίσως σοβαρότερους λόγους που έχουν να κάνουν με το γενικότερο προσανατολισμό της ελληνικής παιδείας) καταλήγουμε σε φαινόμενα η απάντηση από ενήλικες (με δικαίωμα ψήφου και δικαιοπρακτείν κανονικά και με το νόμο) στο τί γιορτάζουμε π.χ. κάθε 17 Νοέμβρη να είναι το “γιορτάζουμε τότε που επί κατοχής ο Απόστολος Γκλέτσος έδιωξε τους Τούρκους απ' το Πολυτεχνείο”.

Ή κάπως έτσι…

Προσωπικά η ιστορία μου άρεσε ανέκαθεν και δε χρειάστηκα καμία παραίνεση γι' αυτό. Όχι διότι με ενδιέφεραν στα 7 ή στα 17 μου τα διδάγματα, αλλά επειδή μου άρεσαν οι ιστορίες γενικώς.

Ειδικά όταν τυγχάνουν αληθινές, τότε είναι που τις έβρισκα και τις βρίσκω ακόμα ακαταμάχητες.

 Ώρες-ώρες, απορώ δηλαδή για ποιο λόγο ορισμένοι άνθρωποι ασχολούνται μετά μανίας με τα (φανταστικά) μυθιστορήματα όταν στην ιστορία έχουν συμβεί τόσο συναρπαστικά πράγματα και θάματα.

Άσε που σου μένουν και τα διδάγματα.

Από μια ηλικία και μετά τουλάχιστον όταν αρχίσουν να σε ενδιαφέρουν – κύριος οίδε γιατί, αλλά μήπως ξέρουμε πραγματικά για πολλά πράγματα αυτό το “γιατί”;

Ας μην ξεφεύγω όμως παραπάνω.

Στην Ελλάδα σήμερα, σχεδόν απροσδόκητα, άρχισε να γίνεται έντονα κουβέντα περί του πολιτεύματος.

“Έχουμε χούντα” βροντοφωνάζουν οι πάσης φύσεως αγαναχτιστές, μέρος των οποίων κατά τα λοιπά νοσταλγεί την πραγματική χούντα τότε που δεν υπήρχαν δουνουτιά, μετανάστες και γίνονταν δρόμο騔.

“Δεν είναι δημοκρατία αυτό που ζούμε” συμπληρώνουν άλλοι, πιο ιντελεκτουέλ και αριστερής τοποθέτησης, εστιάζοντας στις αδυναμίες του πολιτεύματος αλλά και στη φύση του ως έμμεσης και όχι άμεσης δημοκρατίας.

Επίσης δεν είναι πρόθεσή μου να πολιτειολογήσω εκτεταμένα αν και το να ανασκευάσει κανείς αυτές τις φωνές είναι το ευκολότερο πράγμα του κόσμου.

Εκτός βέβαια απ' το ότι σήμερα δεν έχουμε άμεση δημοκρατία κάτι απολύτως αληθές αλλά και εν πολλοίς αναγκαίο καθώς η αμεσότητα κατά βάση προϋποθέτει μικρές σε όγκο και πληθυσμό κοινότητες.

Ωστόσο μια ματιά στην ανθρώπινη ιστορία είναι πάντα χρήσιμη για να δούμε κάτω από ποιες οικονομικές (διότι η αφορμή για τις συγκεκριμένες συζητήσεις είναι τα οικονομικά προβλήματα της σήμερον) συνθήκες οι δημοκρατίες ή εν πάσει περιπτώσει τα συγγενικά μ' αυτές καθεστώτα ευημέρησαν ή όχι.

Βλέπουμε λοιπόν ότι τόσο στην κλασσική Αθήνα, όσο και στην αρχαία (π.χ.) Ρώμη, αλλά και μεταγενέστερα σε πόλεις της Ιταλίας κατά την Αναγέννηση, σε Γερμανικές πόλεις τα ίδια περίπου χρόνια, αλλά και στις σημερινές κοινωνίες οι δημοκρατικοί θεσμοί (που κατά βάση είναι δύο, τα ατομικά δικαιώματα με πρώτο το δικαίωμα της ελεύθερης αυτοδιάθεσης και το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στα πολιτειακά αξιώματα) ευημέρησαν χέρι-χέρι με την οικονομική ευημερία της πλειοψηφίας των πολιτών.

Προσοχή εδώ στην έννοια “πολίτες” που είναι διαφορετική απ' την έννοια “πληθυσμός” - παλιότερα μάλιστα δεν είχαν σχεδόν καμία σχέση μεταξύ τους.

Όσο κι αν ψάξει κανείς στην ιστορία δε θα βρει ούτε μία περίπτωση που οι δημοκρατικοί θεσμοί να διατηρήθηκαν σε συνθήκες παρατεταμένης οικονομικής κρίσης για την πλειοψηφία.

Είτε εξαιτίας πολέμων, είτε εξαιτίας εσωτερικών κοινωνικών προβλημάτων/ ανισοτήτων, είτε για οποιονδήποτε άλλο λόγο.

Αντιθέτως, υπήρξαν πολλές περιπτώσεις που ανελεύθερα καθεστώτα (μοναρχικά, ολιγαρχικά κλπ) παρέμειναν ισχυρά επί αιώνες και παραπάνω ανεξαρτήτως των οικονομικών συνθηκών που αφορούσαν στους πολίτες τους.

Συμπέρασμα πρώτο: Τα ελεύθερα καθεστώτα επιβιώνουν μόνο όταν η πλειοψηφία των πολιτών ευημερεί.

Τα ανελεύθερα δεν εξαρτώνται από αυτόν τον παράγοντα.

Συμπεράσματα που έπονται από το ανωτέρω: Αν θες να διατηρήσεις τη δημοκρατία με τις ελευθερίες που αυτή συνεπάγεται (δε νοείται δημοκρατία χωρίς π.χ. ελευθερία έκφρασης, αντιθέτως η συγκεκριμένη ελευθερία ελάχιστα και κατ' εξαίρεση γίνεται ανεκτή σε ανελεύθερα καθεστώτα) οφείλεις να φροντίζεις η χώρα σου να είναι σε καλή οικονομική κατάσταση και ο πλούτος να διαχέεται σε όσο το δυνατόν περισσότερους.

Αν πάλι μπλέξεις σε μία κατάσταση που αυτό δεν είναι δυνατό για πολύ χρονικό διάστημα, αναγκαστικά θα καταλήξεις με ανελεύθερο καθεστώς, το μόνο που μπορεί να διαχειριστεί τέτοιες καταστάσεις.

Και το πιο ίσως σημαντικό: Κι αν ακόμα ξεπεραστούν τα δύσκολα, τίποτα δε σου εγγυάται ότι θα επιστρέψεις σε ελεύθερο καθεστώς, αυτό δεν είναι ποτέ αυτονόητο.

Αν το καλοσκεφτεί κανείς, είναι λογικό: Πρώτα οι άνθρωποι κοιτάνε το στομάχι τους και μετά τον εγκέφαλο.

Σε πολλούς μάλιστα αρκεί το στομάχι.

Κανένας δεν μπορεί να ζήσει με “συνταγματικές ελευθερίες” και “δικαιώματα” όταν το πιάτο είναι άδειο.

Οι περισσότεροι ευχαρίστως θα θυσίαζαν πολλά από τα παραπάνω όχι μόνο για να μην πεθάνουν της πείνας, αλλά και για να έχουν ένα π.χ. πιο γκλαμουράτο αυτοκίνητο.

Ειδικά την ελευθερία έκφρασης τί να την κάνεις αν δεν έχεις τίποτα να πεις;

Πράγμα που ισχύει γενικώς, αλλά ένα παραπάνω σε κοινωνίες κοινωνικά καθυστερημένες σαν τη δική μας (κακιά ώρα) όπου οι άνθρωποι δεν έχουν καν επαρκή κουλτούρα διαλόγου και συχνά δεν μπορούν καν να συμφωνήσουν για την έννοια των όρων που χρησιμοποιούν.

Αυτό το τελευταίο συχνά οφείλεται σε λειτουργικό αναλφαβητισμό, απ' τον οποίο επίσης πάσχει η χώρα μας, βλέπε και το παράδειγμα που ανέφερα στην αρχή.

Όταν λοιπόν ένας κατ' ουσίαν αμόρφωτος, χωρίς δημοκρατική κουλτούρα και αγανακτισμένος πολίτης ασκεί τα δικαιώματά του, μοιραία είναι να τα ασκήσει με λάθος τρόπο.

Και να το κάνει με βάρβαρα καταχρηστικό τρόπο σε βάρος των υπολοίπων, προσθέτοντας έτσι κι άλλα προβλήματα στο ήδη προβληματικό από τα οικονομικά προβλήματα περιβάλλον.

Ο ίδιος δε θα αναγνωρίσει καν την αξία του, θα τα υποτιμήσει, ενδεχομένως να αναπολήσει ανύπαρκτους “παραδείσους” του παρελθόντος τότε που ούτε δικαιώματα υπήρχαν αλλά ούτε οικονομικά προβλήματα.

Και σ' αυτό θα συμφωνήσουν και τα θύματα των καταχρήσεών του που θα ψάξουν να βρουν αυτόν που θα εφαρμόσει το “νόμο και την τάξη” ενάντια στο επαπειλούμενο χάος των πάσης φύσεων αγαναχτιστών που λέγαμε.

Και τότε θα συμπέσει η μεγάλη πλειοψηφία στο ίδιο διά ταύτα: Στο διάολο η δημοκρατία.

Θέλουμε ψωμί, θέλουμε τάξη, θέλουμε και τα δύο – δεν έχει και τόση σημασία.

Και κάπως έτσι αυτό που η γενιά μας (45 και κάτω) θεώρησε ως αυτονόητο, ίσως να μην είναι.

Ίσως μια μέρα να είναι κι αυτό μια ιστορία που θα λέμε (χαμηλόφωνα εννοείται) στα παιδιά μας.

Διότι ίσως τελικά να μην μπορέσουμε να πληρώσουμε γι' αυτό το προνόμιο.

Διότι η δημοκρατία είναι πανάκριβη.

Και δικαίως.

Άρα ΚΑΘΟΛΟΥ αυτονόητη.

Το νου μας λοιπόν!

Ο Παραβάτης