Πριν από 60 χρόνια, το 1954, ο τότε ηγέτης της
ΕΣΣΔ, Νικίτα Χρουστσόφ, έκανε ένα μεγάλο δώρο στην Ουκρανία: την Κριμαία.
Η παραχώρησή της, μια παράγραφος όλη κι όλη,
δημοσιεύτηκε στην Πράβντα στις 27 Φλεβάρη εκείνου του έτους.
«Διάταγμα
του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ δια του οποίου μεταφέρεται η
επαρχία της Κριμαίας από τη Ρωσική Δημοκρατία στην Ουκρανική Δημοκρατία,
λαμβάνοντας υπόψη τον ενιαίο χαρακτήρα της οικονομίας, τη γεωγραφική γειτνίαση
και τους στενούς οικονομικούς δεσμούς μεταξύ της επαρχίας της Κριμαίας και της
Ουκρανικής Δημοκρατίας και εγκρίνεται η κοινή παρουσία του Προεδρείου του
Ανωτάτου Σοβιέτ της Ρωσικής Δημοκρατίας και του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ
της Ουκρανικής Δημοκρατίας κατά τη μεταβίβαση της επαρχίας της Κριμαίας από τη
Ρωσική Δημοκρατία προς την Ουκρανική Δημοκρατία»…
Έτσι, λοιπόν, η Κριμαία που ήταν για αιώνες
Ρωσική έγινε Ουκρανική.
Μάλιστα, το γεγονός προβλήθηκε, τότε, ως
χειρονομία καλής θέλησης στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 300 χρόνια από την
Ένωση της Ουκρανίας με τη Ρωσία.
Ποια ήταν όμως η πραγματική αιτία της εκχώρησης;
Διότι, όπως λέει ο Lewis Siegelbaum,
καθηγητής ρωσικής και ευρωπαϊκής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και
συνιδρυτής του βραβευμένου σάιτ “Δεκαεφτά Στιγμές στη Σοβιετική Ιστορία“,
η Κριμαία δεν είχε ισχυρούς πολιτιστικούς δεσμούς με την Ουκρανία αλλά με τη
Ρωσία.
Σύμφωνα με την απογραφή του 1959, οι Ουκρανοί
της Κριμαίας ήταν 268.000 ενώ οι Ρώσοι 858.000.
Όσο για τους οικονομικούς δεσμούς, η βασική
βιομηχανία της Κριμαίας ήταν η αναψυχή και ο τουρισμός και αντλούσε το
πελατολόγιο της από ολόκληρη την ΕΣΣΔ.
Αρκετοί είναι εκείνοι, ανάμεσά τους και η εγγονή
του Χρουστσόφ, Νίνα Χρούστσεβα, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο “The New
School” της Νέας Υόρκης, που συνδέουν την απόφασή του με την ουκρανική του
εμπειρία: πιτσιρικάς είχε περάσει από τα ανθρακωρυχεία του Ντονμπάς στην
Ουκρανία, πολιτικά ζυμώθηκε στο Ουκρανικό ΚΚ, Γραμματέας της Κομματικής
Οργάνωσης Ουκρανίας στη συνέχεια, τη χειρότερη περίοδο των σταλινικών διώξεων,
σύζυγος Ουκρανή.
Με μια κουβέντα -αν και Ρώσος ο ίδιος, τον
έδεναν πολλά με την Ουκρανία.
Τη θεωρούσε μισή του πατρίδα.
Όταν λοιπόν, ως ηγέτης πλέον της ΕΣΣΔ, επιχειρεί
αποσταλινοποίηση, στις κινήσεις του -λένε όσοι υποστηρίζουν αυτήν τη θεωρία-
εντάσσει και τη συγκεκριμένη∙ ένα δώρο σε αντιστάθμισμα, τρόπον τινά, του Μεγάλου
Λιμού και των εκκαθαρίσεων των “εχθρών του λαού” στις οποίες είχε κι
εκείνος μεγάλη συμμετοχή.
Αντίθετος
με τη θεωρία της γενναιοδωρίας είναι ο Πανεπιστημιακός William Taumbman.
Στη βραβευμένη με Πούλιτζερ, βιογραφία του
για τον Χρουστσόφ γράφει ότι ο σοβιετικός ηγέτης ονειρευόταν πάντα επέκταση
του εδάφους της Ουκρανίας.
Λέει επίσης, πως, όταν το 1944 ο Στάλιν εξεδίωξε
τους Τατάρους της Κριμαίας με την κατηγορία της συνεργασίας με τους Ναζί, ο
Χρουστσόφ, ήδη από εκείνη τη χρονιά, συζητούσε ανοιχτά το σχέδιό του να φέρει
και να εποικίσει τις περιοχές των Τατάρων με αγρότες από την καθημαγμένη
Ουκρανία.
Δεν τα κατάφερε τότε, διότι ο Στάλιν διαφωνούσε,
ουδέποτε, όμως, εγκατέλειψε αυτό του το σχέδιο.
Ένα άλλο φύλλο της Πράβντα πάλι, με
ημερομηνία 19 Φλεβάρη 2009 και τίτλο “Ο Νικήτα Χρουστσόφ της ΕΣΣΔ παραχώρησε
τη Ρωσική Κριμαία στην Ουκρανία μέσα σε 15′ μόνο“, τα λέει κάπως αλλιώς.
Ο Χρουστσόφ ενημέρωσε τους συντρόφους του για
την απόφαση να παραδώσει την Κριμαία στην Ουκρανία καθοδόν για το μεσημεριανό
γεύμα. “Ναι, σύντροφοι, υπάρχει μια άποψη να παραδοθεί η Κριμαία στην
Ουκρανία”, είπε αδιάφορα. Κανείς δεν τόλμησε να διαμαρτυρηθεί, διότι ο λόγος
του υπ’ αριθμόν ένα στο Κομμουνιστικό Κόμμα ήταν νόμος.
Στην ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης του
Προεδρείου της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής
Ένωσης, η οποία πραγματοποιήθηκε 25 Γενάρη του 1954, υπήρχε ερώτηση σχετικά με
την παράδοση της περιοχής της Κριμαίας στη δομή της Ουκρανικής Σοβιετικής
Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας.
Η συζήτηση επί της ερωτήσεως πήρε μόνο 15 λεπτά.
Οι συμμετέχοντες στη συνεδρίαση ενέκριναν το διάταγμα, και η περιοχή δόθηκε
στην Ουκρανία δίχως αντάλλαγμα.
Τότε, βέβαια, ουδείς φανταζόταν ότι η ΕΣΣΔ
μπορούσε να καταρρεύσει.
Όμως
κατέρρευσε.
Κι όπως καταλήγει ο Lewis Siegelbaum του
“Δεκαεφτά Στιγμές στη Σοβιετική Ιστορία”, ένα ασήμαντο για την εποχή
του δώρο απέκτησε τεράστια ιστορική σπουδαιότητα.
Ίσως, δε, αποδειχτεί και μοιραίο…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου