Το πάθημα της ΝΟΚΙΑ, και το μάθημα για τους υπόλοιπους…

Στη βιομηχανία της τεχνολογίας υπάρχει ένας νόμος που θέλει τις κορυφαίες εταιρίες να χάνουν τη κυριαρχία τους αργά ή γρήγορα.

Συνήθως γρήγορα, και πολλές φορές απότομα.

Ο βασιλιάς της κινητής τηλεφωνίας ΝΟΚΙΑ, μια από τις μεγαλύτερες ιστορίες τεχνολογικής επιτυχίας της Ευρώπης δεν αποτέλεσε εξαίρεση, χάνοντας το μερίδιο αγοράς που κατείχε μέσα σε λίγα μόνο χρόνια.

Μπορούν άραγε οι νέοι πρωτοπόροι Apple και Google, καθώς και άλλοι Τιτάνες του χώρου, να αποφύγουν τη μοίρα της ΝΟΚΙΑ;

Το 2007, η ΝΟΚΙΑ έλεγχε το 40% των πωλήσεων κινητών τηλεφώνων σε ολόκληρο τον κόσμο. Ήδη όμως από τότε οι προτιμήσεις των καταναλωτών στρέφονταν προς τα τηλέφωνα με οθόνες αφής (smartphones).

Με την είσοδο στην αγορά του iPhone της Apple, το μερίδιο της ΝΟΚΙΑ βυθίστηκε στα τάρταρα.

Μέχρι το τέλος του 2013 η ΝΟΚΙΑ είχε πουλήσει το κομμάτι της κινητής τηλεφωνίας της στην Microsoft.

Η μοίρα της ΝΟΚΙΑ σφραγίστηκε από μια σειρά αποφάσεων του διευθύνοντος συμβούλου της Stephen Elop, που ανέλαβε τη θέση αυτή το 2010.

Κάθε μέρα που περνούσε με τον Elop στο πηδάλιο, η εταιρία έχανε 18 εκατομμύρια ευρώ σε εμπορική αξία, κάτι που τον καθιστά σίγουρα τον χειρότερο διευθυντή στην ιστορία των επιχειρήσεων.

Το μεγάλο λάθος του ήταν η επιλογή του Windows Phone της Microsoft, ως τη μόνη πλατφόρμα για τα smartphones της ΝΟΚΙΑ.

Κάποτε είχε παρομοιάσει την εταιρία του με έναν άνδρα σε φλεγόμενη πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου, που ή θα καίγονταν ζωντανός ή θα βουτούσε στη παγωμένη θάλασσα. Είχε δίκιο, αφού η συνέχιση της πορείας της ΝΟΚΙΑ θα ισοδυναμούσε με σίγουρο θάνατο.

Απλά έκανε λάθος όταν επέλεξε την Microsoft για σωσίβιο.

Δεν ήταν όμως ο μόνος που έκανε λάθη. Το Δ.Σ. της ΝΟΚΙΑ αρνούνταν τις αλλαγές, κάνοντας δύσκολη την νομοτελειακά απαραίτητη προσαρμογή της επιχείρησης στις νέες ανάγκες της αγοράς.

Πιο ειδικά ο Jorma Ollila, ο οποίος είχε οδηγήσει τη ΝΟΚΙΑ στη Νο 1 θέση της τεχνολογικής βιομηχανίας, και που ήταν προσκολλημένος στο ένδοξο παρελθόν της, μη μπορώντας να αντιληφθεί την αναγκαιότητα των αλλαγών προκειμένου να διατηρηθεί η πρωτιά.

Η ΝΟΚΙΑ επίσης προχώρησε σε δραστικές μειώσεις κόστους, καταργώντας χιλιάδες θέσεις εργασίας. Αυτό συνετέλεσε στη μείωση του άλλοτε υψηλού εταιρικού ηθικού, χάρη στο οποίο το προσωπικό της είχε κίνητρα για να παίρνει ρίσκα και να κάνει θαύματα.

Οι άξιοι ηγέτες έφυγαν, παίρνοντας μαζί τους τα οράματα και τους σκοπούς που χαρακτήριζαν την εταιρία. Παράλληλα έφυγε και το πιο πολύτιμο προσωπικό, οι ταλαντούχοι δηλαδή νέοι του τμήματος σχεδιασμού και προγραμματισμού.

Το μεγαλύτερο όμως εμπόδιο στη προσπάθεια της ΝΟΚΙΑ να μιμηθεί την επιτυχία των φιλικών προς το χρήστη συσκευών iPhones και Android, ήταν ή άρνηση της να προχωρήσει σε λύσεις πέραν αυτών που την κατέστησαν πρωταθλήτρια στο παρελθόν.

Για παράδειγμα, η ΝΟΚΙΑ ισχυρίστηκε αρχικά ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το λειτουργικό σύστημα Android χωρίς να συμπεριλάβει τις εφαρμογές της Google στα κινητά της. Λίγο όμως πριν την αγοράσει η Microsoft, η ΝΟΚΙΑ κατασκεύασε μια σειρά Android κινητών (Nokia X), που δεν είχαν εφαρμογές της Google, αλλά χάρτες της ΝΟΚΙΑ, και αναζήτηση της Microsoft.

Γιατί λοιπόν δεν το έκανε νωρίτερα; Για τα λεφτά.

Η Microsoft υποσχέθηκε να πληρώσει δισεκατομμύρια αν η ΝΟΚΙΑ χρησιμοποιήσει αποκλειστικά το Windows Phone. Αφού λοιπόν η Google χαρίζει το λειτουργικό της Android, δεν μπορούσε να ανταγωνιστεί τη προσφορά.

Δυστυχώς όμως τα χρήματα από μόνα τους δεν μπόρεσαν να σώσουν τη ΝΟΚΙΑ, αφού για να χτισθεί ένα «βιομηχανικό οικοσύστημα» χρειάζονται περισσότερα πράγματα.

Ένας παράγοντας που έπαιξε σημαντικό ρόλο ήταν και η προηγούμενη εμπειρία του Elop  στη Microsoft. Είναι γνωστό ότι σε δύσκολες καταστάσεις οι άνθρωποι στρέφονται προς τα παλιά και γνώριμα.

Στη περίπτωση του Elop  το παλιό και γνώριμο ήταν μια εταιρία που επίσης βούλιαζε.

Όταν ο διευθυντής της Google  Vic Gundotra έμαθε ότι η ΝΟΚΙΑ επέλεξε τα Windows, έγραψε στο τουίτερ: «δυο γαλοπούλες δεν κάνουν έναν αητό..».

Η Apple και η  Google δεν θα πρέπει να επαναπαύονται. Όπως η ΝΟΚΙΑ στα κινητά, και η Microsoft και  IBM στους Η/Υ, έτσι κι αυτές μια μέρα θα χάσουν τη πρωτιά τους. Υπάρχουν όμως βήματα που μπορούν να κάνουν για να τη παρατείνουν.

Πρώτον, οι εταιρίες θα πρέπει να συνεχίσουν να καινοτομούν, έτσι ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες ανάδυσης εκ των έσω νέων ανατρεπτικών τεχνολογιών.

Αν οι επικεφαλείς τους καλλιεργήσουν μια κουλτούρα ανακάλυψης και ανάπτυξης νέων ιδεών, και ένα εργασιακό περιβάλλον όπου οι υπάλληλοι δεν θα φοβούνται να κάνουν λάθη, τότε ίσως διατηρήσουν τη θέση τους στη κορυφή της βιομηχανίας.

Δεύτερον, οι μεγάλες επιχειρήσεις θα πρέπει να παρακολουθούν τους αναδυόμενους καινοτόμους.

Αντί να συνεταιρίζονται με μικρότερες εταιρίες που ταιριάζουν στο τρέχον επιχειρηματικό τους μοντέλο, θα πρέπει να συνεργάζονται με μικρές εφευρετικές startup επιχειρήσεις, που πιθανόν στο μέλλον να βρεθούν στο δρόμο τους.

Τέλος, αν και οι πετυχημένες εταιρίες θα πρέπει διαρκώς να καινοτομούν, δεν θα πρέπει να φοβούνται να μιμούνται.

Αν η ΝΟΚΙΑ ξεκινούσε από την αρχή να εξελίσσει προϊόντα βασισμένα στο iPhone, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τα διάφορα ζητήματα εμπορικής ευρεσιτεχνίας κλπ που θα προέκυπταν, τότε η κινητή τηλεφωνία θα ήταν σήμερα πολύ διαφορετική.

Η εμπειρία της ΝΟΚΙΑ αποτελεί και ένα σπουδαίο μάθημα για τις ρυθμιστικές αρχές, κυρίως της ΕΕ.

Η προσπάθεια να πνιγούν οι νέες ανατρεπτικές τεχνολογίες, και να προστατευτούν οι υπάρχουσες μεγάλες εταιρίες (με προστατευτικούς νόμους αντιτράστ κλπ) δεν είναι σωστή επιλογή.

Μια τέτοια προσέγγιση στο τέλος βλάπτει τον καταναλωτή, αφού εμποδίζει τη τεχνολογική πρόοδο και καταργεί τον ανταγωνισμό στις τιμές. Όπως οι συσκευές Android της Samsung που ανάγκασαν την Apple να ρίξει τις τιμές των iPhone της.

Ιδού λοιπόν το κρισιμότερο μάθημα από την πτώση της ΝΟΚΙΑ.

Οι εταιρίες τεχνολογίας δεν μπορούν να πετύχουν απλά ευχαριστώντας το Δ.Σ. τους, ή κλείνοντας συνεργασίες δισεκατομμυρίων με εταίρους.

Όποια εταιρία κάνει ευτυχισμένο τον καταναλωτή, είτε μιλάμε για καθεστωτική πολυεθνική, είτε για μια μικρή άγνωστη πλην όμως δυναμική startup, αυτή θα κερδίσει.

Όσες επιχειρήσεις δεν το αντιλαμβάνονται, είναι καταδικασμένες…

Project Syndicate

Απόδοση: S.A.