Ερντογάν: Απομονωμένος έξω, παντοδύναμος μέσα…

Όταν τα τύμπανα του πολέμου άρχισαν να χτυπούν στη Τουρκία, πριν από δυο εβδομάδες, είδαμε ένα σύντομο κύμα αντιδράσεων να σχηματίζεται.

Στο τουίτερ, το hashtag – #savaşahayır, δηλαδή «όχι στον πόλεμο», διαδόθηκε αστραπιαία, κυρίως από μέλη της κουρδικής μειονότητας, καθώς και διανοούμενους, που τρόμαξαν με το ενδεχόμενο μιας νέας αιματοχυσίας σε μια περιοχή που τα τελευταία χρόνια έχει πλημμυρίσει από αίμα.

Πολλοί απ’ όσους διαφωνούν με τον πόλεμο δεν ζουν πια στη Τουρκία, όπου η διαφωνία είναι κάτι το επικίνδυνο.

Όλες όμως αυτές οι φωνές πνίγηκαν καθώς ο τουρκικός στρατός ξεκίνησε τις επιχειρήσεις στη βορειοανατολική  Συρία, μια από τις ελάχιστες περιοχές που έμειναν ανέπαφες σε 8 χρόνια πολέμου που μετέτρεψε το μεγαλύτερο μέρος της χώρας σε ερείπια...

Την ώρα που εκτοξεύονταν οι πρώτες ρουκέτες, το τουρκικό τουίτερ γέμισε με ανταγωνιστικά hashtags, πολλά εκ των οποίων προερχόμενα από τη στρατιά των τρολς του προέδρου Ερντογάν. Ένα έλεγε «ο τουρκικός στρατός σημαίνει ειρήνη», ενώ ένα άλλο «οι Κούρδοι στηρίζουν τη Τουρκία».

Παρακολουθώντας τα τουρκικά τηλεοπτικά ρεπορτάζ, ο καθένας μπορεί να νομίσει ότι ολόκληρη η χώρα στηρίζει τον πόλεμο του Ερντογάν.

Αγχωμένοι ρεπόρτερ στέκονται στη γραμμή των συνόρων, κουνώντας τα χέρια τους την ώρα που πίσω τους φαίνονται στήλες καπνού. Χαρακτηρίζουν τον πόλεμο ως μια μάχη εναντίον των Κούρδων τρομοκρατών, ενώ οι μόνες απώλειες αμάχων που αναφέρουν είναι εκείνες των Τούρκων πολιτών που σκοτώθηκαν από τις ρουκέτες που εξαπολύουν οι Κούρδοι πέρα από τα σύνορα.

Όταν ανακοινώθηκε η συμφωνία εκεχειρίας που ήταν αποτέλεσμα της συνάντησης μεταξύ Ερντογάν και του Αμερικανού αντιπροέδρου Μάικ Πένς, ένα νέο hashtag έκανε την εμφάνισή του στο τουίτερ: #Türkiyekazandı … «η Τουρκία νίκησε!»

Την επόμενη μέρα, τα τουρκικά πρωτοσέλιδα χαρακτήριζαν τη συμφωνία ως μια μεγάλη νίκη της Τουρκίας.

Τα εσωτερικά προβλήματα που στοιχειώνουν τη κυβέρνηση Ερντογάν, οι αποχωρήσεις υψηλόβαθμων κομματικών στελεχών, η αποδυναμωμένη οικονομία, και οι ντροπιαστικές ήττες στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, όλα αυτά πνίγηκαν στα ΜΜΕ μέσα στον γενικό ενθουσιασμό για τον πόλεμο.

Το κουρδικό ΡΚΚ, από το οποίο προέκυψε το YPG, είναι χαρακτηρισμένο στη Τουρκία, στην ΕΕ, και στις ΗΠΑ,  ως τρομοκρατική οργάνωση.

40.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στην εξέγερση των Κούρδων, που ξεκίνησε στα ‘80ς, με 4.000 θανάτους να έχουν συμβεί από τότε που παραβιάστηκε η εκεχειρία του 2015.

Το 2016 οι βομβιστικές ενέργειες των Κούρδων στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα κόστισαν τη ζωή 113 ατόμων.

Σχεδόν όλοι οι Τούρκοι είναι εναντίον του YPG, της κουρδικής στρατιωτικής οργάνωσης στη Συρία, η οποία έχει κερδίσει τον παγκόσμιο θαυμασμό για το ρόλο της στην ήττα του Ισλαμικού Κράτους, και η οποία ιδεολογικά και πρακτικά παραμένει άμεσα συνδεδεμένη με τους Κούρδους αντάρτες της ανατολικής Τουρκίας.

Όπως λέει ο Ερντογάν, ξεκίνησε την επίθεση για να κάνει τη χώρα του πιο ασφαλή απέναντι στις κουρδικές απειλές, αν και τώρα η εκδίκηση είναι το πιο πιθανό ενδεχόμενο, αφού τις τελευταίες 9 μέρες 30 Τούρκοι άμαχοι έχασαν τη ζωή τους από κουρδικές οβίδες.

Όμως σε μια χώρα που σχεδόν κάθε νέος πρέπει να υπηρετήσει στο στρατό, και που ο πατριωτισμός θεωρείται μια δεύτερη θρησκεία, η ιστορία χρησιμοποιείται ως εργαλείο για να αναπτυχθεί ένας πολεμοκάπηλος ενθουσιασμός.

Μόλις ξεκινάει ένας πόλεμος, οι μόνοι που διαφωνούν είναι οι γενναίοι. Έτσι, περισσότεροι από 100 άνθρωποι που άσκησαν κριτική στον πόλεμο έχουν ήδη συλληφθεί, και τώρα κατηγορούνται ως προπαγανδιστές της τρομοκρατίας.

«Διαφωνήσαμε με την στρατιωτική επίθεση πριν αυτή ξεκινήσει, αλλά τώρα που ο στρατός πολεμάει, κάτι τέτοιο μας είναι αδύνατο», λέει ένα μέλος της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Στις τηλεοπτικές οθόνες βλέπουμε ποδοσφαιριστές της εθνικής ομάδας να χαιρετούν στρατιωτικά, ενώ αλλού βλέπουμε μαθητές σχολείων να σχηματίζουν με τα σώματά τους τη φράση «Πηγή Ειρήνης».

Στη Κωνσταντινούπολη, μαγαζάτορες στολίζουν τις βιτρίνες τους με τουρκικές σημαίες και πινακίδες με συνθήματα στήριξης του στρατού.

Η διεθνής καταδίκη, οι κυρώσεις, τα εμπάργκο όπλων… τίποτα από αυτά δεν έχουν σημασία στη Τουρκία, αφού μια δικτατορία είναι πάντα ένα παράλληλο σύμπαν, όπου τα γεγονότα μπορεί να παρουσιάζονται με όποιον τρόπο θέλει ο δικτάτορας.

Τα χτυπήματα του Ερντογάν ενάντια σε όσους του ασκούν κριτική άρχισαν πολύ πριν το πραξικόπημα του 2016. Από το 2003, οπότε και έγινε πρόεδρος, ο Ερντογάν έδειξε ιδιαίτερο ζήλο στο να διώκει όποιον τον αμφισβητεί ή τον μέμφεται δημόσια.

Από το 2016, η καταστολή έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο, που οποιαδήποτε σπίθα αντίστασης έχει σβήσει. Σχεδόν 200.000 άνθρωποι έχουν φυλακιστεί, έχουν απολυθεί από τις δουλειές τους, ή αντιμετωπίζουν δικαστική δίωξη σε σχέση με το πραξικόπημα. Πολλοί είναι ήδη φυλακισμένοι περιμένοντας τη δίκη, ενώ άλλοι δεν έχουν καν μάθει ακόμη ποιες είναι οι κατηγορίες εναντίον τους.

Αυτό που παραμένει είναι μια κοινωνία που λειτουργεί επιφανειακά, αλλά είναι κούφια στο εσωτερικό της.

Κάθε τομέας του κράτους ελέγχεται πλήρως από τη κυβέρνηση του Ερντογάν.

Από τα 6 μεγάλα ειδησεογραφικά τηλεοπτικά κανάλια, μόνο ένα λειτουργεί ανεξάρτητα από τη κυβέρνηση. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις εφημερίδες, με 68 δημοσιογράφους να βρίσκονται φυλακισμένοι.

Καθώς η χώρα ετοιμάζεται να γιορτάσει την ημέρα της Δημοκρατίας την 29/10, οι λογογράφοι του Ερντογάν θα προσπαθούν πυρετωδώς να βρουν τρόπους να παρουσιαστεί ο πόλεμος, και η συμφωνία εκεχειρίας,  ως μια ακόμη μεγαλειώδης νίκη της Τουρκίας.

Οι επόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2023, αλλά υπάρχουν κάποιες προβλέψεις πως ίσως να γίνουν πρόωρες εκλογές, ίσως μάλιστα μέσα στον επόμενο χρόνο.

Οι δηλώσεις στήριξης του πολέμου από πλευράς της αντιπολίτευσης δημιούργησαν ένα νέο χάσμα μεταξύ αυτής και του κύριου κουρδικού κόμματος, την ώρα που όλα έδειχναν πως θα προχωρήσουν σε μια στενότερη εκλογική συνεργασία η οποία θα αποτελούσε μια σοβαρή πρόκληση για τον Ερντογάν.

Διεθνώς, ο Ερντογάν είναι σήμερα πιο απομονωμένος από ποτέ. Αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να αισθάνεται ευτυχής, αφού η διεθνής του απομόνωση μεταφράζεται σε παντοδυναμία του στο εσωτερικό.

Hannah Lucinda Smith 

New Statesman 

Απόδοση: S.A.