Ελευθερία της έκφρασης, και διαδίκτυο: Συμβαδίζουν;

Κάθε Κυριακή, το Hyde Park του Λονδίνου είναι γεμάτο από διάφορους ομιλητές, που ανταλλάσσουν παθιασμένες απόψεις με τα πλήθη που μαζεύονται για να τους ακούσουν.

Το περίφημο Speakers’ Corner αποτελεί σύμβολο της διαχρονικής βρετανικής δέσμευσης για την προστασία της ελευθερίας του λόγου.

Όταν όμως μιλάμε για την ελευθερία του διαδικτύου, εκεί η Βρετανία μοιάζει χαμένη. 

 

Κάποιες πρόσφατες καταδίκες για αναρτήσεις στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, και σε διάφορα ιντερνετικά φόρα, προκαλούν ανησυχητικά ερωτήματα για την νομοθεσία, αλλά και τα όρια της ελεύθερης έκφρασης.

Πρόκειται για καταδίκες που προκαλούν αγωνία, όχι μόνο στους Βρετανούς, αλλά  και σε όλους όσους αντιμάχονται την διαδικτυακή λογοκρισία σε ολόκληρο τον κόσμο.

Μόνο την περασμένη εβδομάδα, ένας 19χρονος καταδικάστηκε σε 12 εβδομάδες φυλάκιση, επειδή ανέβασε σχόλια (μερικά με σεξουαλικά υπονοούμενα) για δυο κορίτσια που αγνοούνται, και που θεωρούνται νεκρά.

Ένας άλλος 20χρονος καταδικάστηκε σε 240 ώρες υποχρεωτικής  κοινοτικής εργασίας, επειδή σχολίασε στο Facebook, για κάποιους νεκρούς στρατιώτες.

Τον περασμένο Μάρτιο, ένας 21χρονος καταδικάστηκε σε 56 μέρες φυλάκιση, για ρατσιστικά του σχόλια στο Twitter, για έναν σοβαρά άρρωστο ποδοσφαιριστή.

Τέλος, ένας 26χρονος καταδικάστηκε τον Αύγουστο σε δυο χρόνια με αναστολή, επειδή πόσταρε ρατσιστικά σχόλια στην ιστοσελίδα της ομάδας της Liverpool.

Θα πρέπει να θυμηθούμε, πως η ελευθερία της έκφρασης συμπεριλαμβάνει και την ελευθερία του να σοκάρουμε, να προσβάλλουμε, και να ενοχλούμε. Αυτή όμως η βασική αλήθεια συχνά αγνοείται.

Ακόμη και σε περιπτώσεις προτροπής για βία, υπάρχουν ερωτηματικά για το κατά πόσο οι αντιδράσεις της πολιτείας είναι δυσανάλογα σκληρές.

Η βρετανική αστυνομία συνέλαβε τον περασμένο Αύγουστο ένα 17χρονο αγόρι, επειδή είχε ανεβάσει στο Twitter απειλές εναντίον της ζωής κάποιου Βρετανού αθλητή (κολυμβητή) στους Ολυμπιακούς, αλλά δεν απαγγέλθηκαν τελικά κατηγορίες.

Το ίδιο διάστημα όμως, δυο άνδρες είχαν καταδικαστεί σε τέσσερα χρόνια φυλακής ο καθένας, για ηθική αυτουργία στις διαδηλώσεις και στα επεισόδια του Αυγούστου του 2011, και πρόσφατα οι ποινές τους επικυρώθηκαν και από το εφετείο, παρά την έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων ότι όντως οι κατηγορούμενοι ενεθάρρυναν τους διαδηλωτές.

Υπάρχει μια αυξανόμενη γενική πεποίθηση στη Βρετανία, ότι αυτές οι τάσεις απειλούν την ελευθερία της έκφρασης.

Τον περασμένο όμως Ιούλιο, ένα ανώτατο δικαστήριο ανέτρεψε την καταδίκη ενός 27χρονου του 2010, για ένα tweet του, όπου απειλούσε στα αστεία να ανατινάξει ένα αεροδρόμιο, το οποίο είχε κλείσει λόγω καιρού.

Μάλιστα, στην απόφασή του, το δικαστήριο αναφέρει για έμφαση το σεξπιρικό: «Είναι ελεύθεροι να λένε όχι μόνο αυτό που πρέπει, αλλά και αυτό που αισθάνονται».

Αυτή όμως η ετυμηγορία, δεν έχει αποτρέψει τους εισαγγελείς και τα κατώτερα δικαστήρια της χώρας από το να διώκουν ποινικά παρόμοιες υποθέσεις.

Ο κορυφαίος δημόσιος κατήγορος της Αγγλίας και της Ουαλίας, Kier Starmer, έχει δηλώσει ανήσυχος για το που μπορεί να οδηγήσουν παρόμοιες διώξεις, και για αυτό έχει ξεκινήσει διαβουλεύσεις με δικηγόρους, αστυνομικούς, οργανώσεις υπέρ της ελευθερίας του λόγου, και εταιρίες κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να καταστρώσουν κοινούς κανόνες για τέτοιου είδους υποθέσεις.

Ένα μέρος του όλου προβλήματος είναι πως η ισχύουσα νομοθεσία σχεδιάστηκε για μια άλλη εποχή.

Οι νόμοι βάσει των οποίων καταδικάζονται κάποιοι, υπάρχουν πολύ πριν την έλευση του Twitter και του  Facebook, που σε μηδενικό χρόνο μετατρέπουν τις ιδιωτικές σκέψεις σε μαζική επικοινωνία. Πολλοί τέτοιοι νόμοι υπάρχουν από το 1930, και είχαν σκοπό την προστασία των τότε τηλεφωνητριών!

Ίσως οι αρμόδιοι να μπορέσουν τελικά να περιορίσουν τις ποινικές διώξεις, βοηθώντας στον καθορισμό του τι συνιστά πραγματική δημόσια απειλή, παρενόχληση, κλπ.

Οι εισαγγελείς πρέπει να προστατεύουν την ελευθερία του λόγου.

Οι δικαστές πρέπει να αποκτήσουν πιο σαφείς οδηγίες ως προς το τι ακριβώς θεωρείται ελεύθερη έκφραση σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Στο τέλος όμως, αυτό που θα χρειαστεί είναι η αλλαγή των νόμων, προκειμένου η ελευθερία αυτή να προστατευτεί.

Το Hyde Park είναι από πολύ καιρό διάσημο. Και σίγουρα θα ακούγεται παράλογο σε όλους όσους έχουν στο μυαλό τους την παραδοσιακή βρετανική ελευθερία του λόγου, να μαθαίνουν ότι κάποιοι Βρετανοί πάνε φυλακή επειδή ακριβώς εκφράζουν δημόσια τις σκέψεις τους.

Με μια κατάλληλη προσέγγιση, η χώρα θα μπορούσε να διασφαλίσει την διαδικτυακή ελευθερία της έκφρασης, όπως κάνει χρόνια τώρα με την ελευθερία του λόγου στο Hyde Park, και στους δρόμους.

Απόδοση: S.A.

New Statesman