«Δεν αφήνεις τις φιλοσοφίες!..» θα έλεγε κάποιος με σπουδή…

 Για να εναντιογνωμήσει με ζήλο και σπουδή για το περιεχόμενο της ρήσης που εικονογραφεί το σημερινό κείμενο και «εμπεριέχει» μια άρνηση, για το νησί των ανέμων, τη Μύκονο.

Η μη συμπίπτουσα γνώμη του γράφοντος, ωστόσο, με τους εναντία φρονούντες και απορρίπτοντες τη συγκεκριμένη ρήση, δεν έχει να κάνει με την άρνησή του για την αναμφισβήτητη φυσική ομορφιά του νησιού…

Εχει να κάνει με την παραδεδειγμένη αλήθεια της έρπουσας ματαιοδοξίας και της επιδειξιομανίας των νεόπλουτων νεοελλήνων της παραικονομίας και του αχαλίνωτου ωχαδερφιμού…

Των πασίγνωστων του life-style και της επιδερμικής λογικής και νοοτροπίας «φτερού και πούπουλου» κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών, των «κατευθυνόμενων» από συγκροτημένα συμφέροντα δημοσιογράφων της παχυλής επιβίωσης και των αργυρώνητων εν πολλοίς πολιτικών της ανάλγητης αδιαφορίας, οι οποίοι και διεμόρφωσαν τη σημερινή αλγεινή «εικόνα» του νησιού, ανεξάρτητα των «ευεργετικών» επιπτώσεων για την τοπική οικονομία.

Εχει να κάνει, επίσης, με τη μετατόπιση της κλίμακας των αξιών και τη διάβρωση της αισθητικής και του ήθους ταυτόχρονα των μη «προνομιούχων» νεοελλήνων, των μεσοαστών και των μικροαστών, ακόμη και των μισθοσυντήρητων, οι οποίοι σπεύδουν να κάνουν έστω ένα σύντομο «πέρασμα» από τη Μύκονο.

Με αποτέλεσμα στο νησί αυτό να συνωστίζονται και να διασταυρώνονται δύο κατηγορίες νεοελλήνων: Εκείνων που καταφεύγουν στο νησί διαμένοντες στις βίλες τους ή στα πανάκριβα σκάφη τους και ανταγωνίζονται στην επίδειξη πλούτου και στην εκτροχιάζουσα συμπεριφορά και των άλλων, που κατακλύζουν τη Μύκονο, έστω για ένα Σαββατοκύριακο, για το…οφθαλμόλουτρο.

Τους φιλοθεάμονες και οφθαλμολάγνους Ελληνες, οι οποίοι απλώς παρακολουθούν τα «καμώματα» των νεόπλουτων και των προνομιούχων τούτης της δύσμοιρης χώρας.

Και μια τρίτη κατηγορία, των ολίγιστων ίσως, για να μην τους αδικήσω, που επισκέπτονται το νησί των ανέμων για λόγους που ανάγονται στη δική τους εκτίμηση, και δεν έχουν να κάνουν με την επιδειξιομανία ή την οφθαλμολαγνεία της παρακολούθησης της προκλητικής ζωής των άλλων, όλων αυτών των εκπροσώπων της νεοελληνικής ελαφρότητας…

Σκοπός της σημερινής προσέγγισης του γράφοντος δεν ήταν η…Μύκονος και ό,τι αυτή συνεπάγεται για την νεοελληνική νοτροπία, αλλά η φράση «δεν αφήνεις τις φιλοσοφίες…», που ακούγεται πλέον κατά κόρον και ιδίως από τους «οργισμένους» πολιτικούς-πανελίστες των τηλεοπτικών εκπομπών και των ειδησεογραφικών παραθύρων της τηλετύφλωσης.

Η λέξη «φιλοσοφία» χρησιμοποιείται πολλές φορές με υποτιμητικό τρόπο. Πολλοί μάλιστα από τους εκπροσώπους του… λαού με έρμα την επιπολαιότητα και την άγνοια ή τη ρηχότητα της σκέψης, θεωρούν ότι όσοι ασχολούνται με το «φιλοσοφείν» είναι και Λυνάνες!..

Κι όμως, ο φιλόσοφος δεν οπλίζει μόνο τη γνωστική, αλλά ακονίζει και την ηθική συνείδηση του ανθρώπου και επηρεάζει έτσι βαθύτατα το πεπρωμένο της κοινότητας.

Ενσαρκώνει επίσης το γνήσιο πνεύμα της ελευθερίας, δηλαδή την αποστολή της ιδέας της φιλοσοφίας που είναι ο επαναπατρισμός της ελευθερίας του πνεύματος.

Για τους εμπλεκόμενους ωστόσο στην πολιτική, οι έννοιες της ηθικής και της ελευθερίας ταυτίζονται με τα…ακκίσματα της ελαστικής τους συνείδησης.

Και είναι η φιλοσοφία που έδωσε στον άνθρωπο να καταλάβει, ελέγχοντας τις εσωτερικές του φυσικές δυνάμεις, ότι είναι βέβαια φυσικό όν, δεν ανήκει όμως στη φυσική πραγματικότητα, γιατί σκέπτεται «περί της φύσεως».

Συνδέεται μ” έναν κόσμο, αλλά δεν δένεται μόνο σ” αυτόν, αφού υψώνεται πάνω από αυτόν, οραματίζεται νέους και σχεδιάζει μελλούμενους και ανώτερους.

Είναι ένα άτομο μιας συγκεκριμένης οικογένειας ή κοινωνίας.

Στην ουσία όμως είναι ένας οδοιπόρος, ξένος ανάμεσα στο «σήμερα» και στο “αύριο», άνθρωπος με ψυχή, στον τόπο των ιδεών, αλλά η ίδια είναι άτοπη, παντού και πουθενά.

Ποια είναι η ουσία της και η εσωτερική της ενέργεια;

Ποια η τύχη της μετά το θάνατο;

Ποια η σχέση της με το σώμα;

Ποια η σχέση πνεύματος και ύλης;

Ποσοτικά είναι συγκρίσιμος ο άνθρωπος με τον κόσμο ή η υπεροχή του είναι ποιοτική αντλούμενη από το πνεύμα του;

Το βέβαιο είναι ότι ο άνθρωπος είναι εγκόσμιος.

Ομως, νοσταλγεί το Επέκεινα, το Υπερβατικό, το Απόλυτο.

Ξέρει ότι ο κόσμος που τον περιβάλλει ούτε ουσιώδης είναι, ούτε όλος είναι ένα θραύσμα του όλου.

Αυτή η ρωγμή του όντος γίνεται ρωγμή της συνείδησής του.

Και η φιλοσοφούσα συνείδηση επιχειρεί να ακεραιώσει το Ον, να συλλάβει το ελλείπον, να εκβάλλει μέσα στους κόλπους του. Η προσπάθεια αυτή να συλληφθεί το όντως ον είναι η σωτηρία για το πνεύμα.

Το «Είναι» είναι η αιτία του Νοείν.

Το κέρδος από την επαφή μας με το Ον είναι ήδη μέγα. Μπορεί όμως η φιλοσοφούσα συνείδηση να φέρει σε αίσιο τέλος και αυτήν την έσχατη αποστολή της;

Να γαληνεύσει το μεταφυσικό πόνο του ανθρώπου;

Η φιλοσοφία σήμερα υπεύθυνη απέναντι στο βαρύτιμο παρελθόν της, οφείλει να αντιμετωπίσει με μεγάλη περίσκεψη τις κοσμογονικές αλλαγές και την κρίση των καιρών μας:

Την απώλεια του μέτρου, την περιφρόνηση αρχών και αξιών, τη θρησκευτική,πολιτική, ηθική, κοινωνική και πολιτική αμηχανία του ανθρώπου.

Ειδικότερα καλείται να ηνιοχήσει τον άφρονα εγωισμό, την ύβριν της σύγχρονης τεχνολογίας και να βοηθήσει τον άνθρωπο ως πρόσωπο, που κινδυνεύει να απολεσθεί μέσα στην ανωνυμία του πλήθους. Και που απειλείται μα μετατραπεί σε απλό βιολογικό ον χωρίς εσωτερική, αντικειμενική, πρακτική ελευθερία και μεταφυσική ουσία και δύναμη.

Με χρέος και δέος ενώπιον μιας τέτοιας μεγάλης και κρίσιμης αποστολής, η φιλοσοφία πρέπει να συνεγείρει και τις άλλες δυνάμεις που διαμορφώνουν την πορεία του ανθρώπου και των ανθρωπίνων κοινοτήτων, ώστε να καταστεί αποτελεσματική η φωνήτης.

Να εγείρει με το διδακτικό της έργο τις συνειδήσεις, αλλά και να δείξει ότι αν οι τεράστιες τεχνικές και επιστημονικές δυνατότητες δεν ελεγχθούν υποτασσόμενες στις ανθρώπινες ηθικές αξίες, η ατραπός ενός απόλυτου ολέθρου είναι ανοικτή και σύντομη.

Να ειδοποιήσει τον επιστήμονα για το διπλό του χρέος προς την επιστήμη, αλά κυρίως προς τον Ανθρωπο.

Να αναλάβει η ίδια ενεργό πολιτική δράση…

Να αναλύσει και να αξιολογήσει, επίσης, τα κριτήρια με τα οποία είναι θεμιτή η διεκδίκηση μιας θέσης μέσα στη σύγχρονη κοινωνική συνοδόντηση, την ηθική ποιότητα, την πνευματική ικανότητα και την επαγγελματική απόδοση.

Να αποκαλύψει την απειλή που κρύβει το σύνθημα «περισσότερη ελευθερία και λιγότερη ευθύνη».

Να αγωνιστεί για την ειρηνική συνύπαρξη χωρίς βία κατά της βίας, κατά του ολοκληρωτισμού και του πολιτικού αυταρχισμού, με πρόσχημα την ελευθερία.

Γιατί η ελευθερία κινδυνεύει από τη δασκαλεμένη και πειθαρχημένη, την φανατική και άβουλη μάζα.

Αυτή τη μάζα έχει ως έσχατη αποστολή της η φιλοσοφία, ώστε να τη μεταποιήσει σε σκεπτόμενους ανθρώπους, με προσωπική ταυτότητα, ελεύθερη βούληση και ευθύνη.

Με αυτοσυνειδησία και επίγνωση.

Και να τους οδηγήσει στην ιερότητα της εκλογής και της ψήφου.

Η φιλοσοφία εξάλου δεν πρέπει να αποξενωθεί από το μακραίωνο γνωσιοθεωρητικό και οντολογικό της έργο, με το οποίο θεμελίωσε τη τέχνη, την επιστήμη, τον πολιτισμό και την πολιτική, γιατί θα ήταν σαν να άφηνε να σβήσει το ιλαρό φως της ανθρώπινης μεταφυσικής ελπίδας.

Η μεταφυσική ελπίδα ως σφοδρή ορμή προς το υπέρτατο Αγαθό και ως «νοερώς εφάψασθαι» του θείου, αποτελεί την πλέον ευγενική και υψηλή μορφή ζωής του πνεύματος μέσα στους κόλπους του αιώνιου.

Τούτο ακριβώς συνιστά τη μόνη πραγματικότητα, χωρίς την οποία η ανθρώπινη ύπαρξη θα είχε βυθιστεί ανέκλητα σε θρηνώδη απόγνωση…

«Δεν αφήνεις τις φιλοσοφίες!..», θα αντιτάξει στον γράφοντα ο επίμονος θηρευτής της ευκαιριακής λογικής και της «Μυκονιάτικης» αντίληψης και θεώρησης της ζωής.

Και αντί να «βυθιστεί» στο νόημα και το περιεχόμενο του κειμένου,το οποίο ούτως ή αλλέως θα εκλάβει ως διανοητική εκσπερμάτιση εν μέσω ημέρας και ασφυκτικής ζέστης, θα προτιμήσει να…βυθιστεί στα νερά της κοντινότερης παραλίας, εκτός κι αν ανήκει στους «ευδαίμονες» Ελληνες που… τράβηξαν άλλος για Μύκονο και άλλος για Σαντορίνη!

Στυλιανός Συρμόγλου

Tribune