FYROM: Μια νέα Ουκρανία;

Η Μακεδονία* είναι ένα φτωχό, περίκλειστο από ξηρά κράτος, με περίπου δυο εκατομμύρια πληθυσμό.

Για το Κρεμλίνο όμως αποτελεί ένα νέο μέτωπο σε έναν ιδεολογικό πόλεμο, με τις ΗΠΑ να μεθοδεύουν αλλαγή καθεστώτος προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη ρωσική επιρροή.

Όπως συμβαίνει συχνά, έτσι και αυτή η άποψη είναι σωστή στο βαθμό που τα ρωσικά συμφέροντα συγκλίνουν με αυτά ενός διεφθαρμένου και  απολυταρχικού ηγέτη…

Ιδού τι είπε την περασμένη εβδομάδα ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergei Lavrov: «Δεν μπορώ να κρίνω στα σίγουρα, αλλά αντικειμενικά, τα όσα τεκταίνονται στη Μακεδονία είναι στα πλαίσια της άρνησης της μακεδονικής κυβέρνησης να συμμετάσχει στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, και στην ενεργή στήριξη των Σκοπίων για την κατασκευή του  αγωγού Turkish Stream, για τον οποίο πολλοί στις Βρυξέλλες αλλά κα πέραν του Ατλαντικού, έχουν αντιρρήσεις. Δεν μπορούμε να αποβάλλουμε το συναίσθημα ότι όλα αυτά συνδέονται μεταξύ τους».

Οι λόγοι για αυτή την εικασία, και τον σαρκασμό του Lavrov είναι ξεκάθαροι. Το Κρεμλίνο δεν μπορεί παρά να είναι καχύποπτο για τη χρονική συγκυρία της πολιτικής κρίσης στη Μακεδονία. Τον περασμένο Δεκέμβριο, ο πρόεδρος Vladimir Putin ανακοίνωσε πως η χώρα του παρατάει το πρότζεκτ για τον αγωγό South Stream, που είχε σχεδιαστεί να παρακάμπτει την Ουκρανία, και να φτάνει στην ΕΕ μέσω Βουλγαρίας. Η ΕΕ αντέδρασε πιέζοντας σθεναρά την Βουλγαρία να υπονομεύσει το σχέδιο. Η βουλγαρική κυβέρνηση που το υποστήριζε, και που πέτυχε μια «γλυκιά» συμφωνία με έναν από τους δισεκατομμυριούχους φίλους του Putin, αντικαταστάθηκε μετά από έκτακτες εκλογές, και η Ρωσία έχασε το έρεισμά της.

Ο Putin όμως δεν το έβαλε κάτω, και έκλεισε συμφωνία με τον πρόεδρο της Τουρκίας να αλλάξει πορεία ο μελλοντικός αγωγός, μέσω της Τουρκίας, ελπίζοντας να επεκταθεί και προς τα Βαλκάνια.

Η Σερβία, που είναι υποψήφιο μέλος της ΕΕ, άρχισε να σκέφτεται και αυτή το όλο πρότζεκτ του αγωγού. Για να φτάσει στη Σερβία χωρίς να διασχίζει την Βουλγαρία, ο αγωγός θα πρέπει να περάσει από την Ελλάδα (την οποία φλερτάρει με προσφορές βοήθειας η Μόσχα), και από τη Μακεδονία.

Η Αμερική πιέζει την Ελλάδα να συμμετάσχει σε έναν ανταγωνιστικό αγωγό που θα μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν αντί της Ρωσίας.

Όσον αφορά στη Μακεδονία, δυο μήνες μετά το ξεκίνημα του σχεδίου για τον Turkish Stream,  ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Zoran Zaev άρχισε να δημοσιεύει μυστικές ηχογραφήσεις από συζητήσεις αξιωματούχων.

Όπως είπε, οι υποκλοπές έγιναν από την κυβέρνηση του Nikola Gruevski, και του δόθηκαν από ένα «καρφί».

Οι ειλικρινείς και πολλές φορές ωμές υποκλαπείσες συζητήσεις καλύπτουν πολλά θέματα, από τη βία εναντίον πολιτικών αντιπάλων, και την εκλογική νοθεία, ως την αγορά μιας Μερσεντές για τον Gruevski, που χρησιμοποίησε το υπουργείο Εσωτερικών ως προκάλυμμα (ο υπουργός Εσωτερικών, που στο μεταξύ παραιτήθηκε, ακούγεται να μιλάει για τις δυνατότητες μασάζ των πίσω καθισμάτων του αυτοκινήτου, μαζί με τον επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών, που επίσης παραιτήθηκε ντροπιασμένος).

Οι πολίτες δεν το διασκέδασαν, και έτσι η αλβανική μειονότητα που ποτέ δεν συντάχθηκε με την αντιπολίτευση, συμμετείχε σε διαδηλώσεις στα Σκόπια. Το περασμένο σαββατοκύριακο, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές έκαναν πορεία στο κέντρο της πρωτεύουσας, το οποίο ο Gruevski έχει γεμίσει με κιτσάτα νεοκλασικά κτίρια και αγάλματα, με κόστος στο οποίο δύσκολα μπορεί να ανταποκριθεί το μικρό αυτό κρατίδιο.

Την Δευτέρα, ο πρωθυπουργός (για εδώ κα μια δεκαετία) οργάνωσε μια δική του αντιδιαδήλωση. Κατηγόρησε τον Zaev ότι είναι μια ξενοκίνητη μαριονέτα που του υπαγορεύουν τι να πει, ενώ ζήτησε από τους υποστηρικτές του να φανταστούν έναν πρωθυπουργό, όργανο και δημιούργημα των ξένων υπηρεσιών.

Για τον Putin, αυτό είναι γνώριμο έδαφος. Τα γεγονότα εκτυλίσσονται όπως ακριβώς στην Ουκρανία το 2013 και το 2014, όταν το διεφθαρμένο καθεστώς του Viktor Yanukovych ανατράπηκε μετά από μια λαϊκή εξέγερση.

Το Κρεμλίνο πιστεύει ότι οι ΗΠΑ υποκίνησαν ανάλογες επαναστάσεις στη Γεωργία το 2003, στην Ουκρανία το 2005, και στη Μολδαβία το 2009, ενώ προσπάθησαν ανεπιτυχώς να ανατρέψουν και άλλες κυβερνήσεις σε κράτη της πρώην ΕΣΣΔ.

Κάτι ανάλογο πιστεύει και για την Αραβική Άνοιξη. Μάλιστα, ο όρος που ο Putin χρησιμοποιεί για να περιγράψει αυτές τις αμερικανικές μεθοδεύσεις, είναι ο ίδιος που χρησιμοποιεί και ο Gruevski για τις υποκλοπές: «ένα μάθημα» για την Ρωσία, ως προς το τι θα πρέπει να αποφεύγει.

Πολλοί απλοί Ρώσοι επίσης πιστεύουν σε αυτή τη θεωρία συνωμοσίας επειδή εμπεριέχει μια επιδερμική αλήθεια. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στην ΕΕ θέλουν να περιορίσουν τη ρωσική επιρροή, ειδικά μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.

Παράλληλα ανησυχούν για την πρόθεση του Ρώσου προέδρου να χρησιμοποιήσει ως όπλο το φυσικό αέριο, ανεβάζοντας τη τιμή του για όσα κράτη τον αντιμάχονται, και μειώνοντάς την για όσα τον στηρίζουν. Η στρατηγική περιορισμού της ρωσικής ενεργειακής κυριαρχίας είναι διάφανη, όπως είναι και η στήριξη της Δύσης σε διάφορα λαϊκά κινήματα που υπονομεύουν τους φίλα προσκείμενους στη Ρωσία απολυταρχικούς ηγέτες.

Το πρόβλημα με αυτή τη θεωρία είναι ότι όταν ένα κράτος ανατρέπει τον ηγέτη του, όπως έγινε στην Ουκρανία, αυτό συνήθως οφείλεται στο ότι οι πολίτες μπούχτισαν από την εμφανή διαφθορά, τις στημένες εκλογές, και τους περιορισμούς στην ελευθεροτυπία.

Ειδικά στην Ευρώπη, το παράδειγμα γειτονικών χωρών με λειτουργικά πολιτικά συστήματα, και υψηλό βαθμό δικαιοσύνης και δημοκρατίας, αποτελεί φάρο για τα κράτη που δεν ανήκουν στην ΕΕ. Ο κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει γιατί το δικό τους κράτος να είναι χειρότερο.

Και αυτό που δεν μπορεί ή δεν θέλει να καταλάβει ο Putin είναι ότι οι διεφθαρμένοι πολιτικοί κινδυνεύουν πάντα να ανατραπούν, κάτι που σβήνει με μιας χρόνια ολόκληρα ρωσικών διπλωματικών προσπαθειών, ενώ παράλληλα βλάπτονται τα ρωσικά οικονομικά συμφέροντα.

Τώρα, η Μόσχα ενίσχυσε την πρεσβεία της στα Σκόπια, και άρχισε να επαναλαμβάνει τους ισχυρισμούς του Gruevski για ξένος πράκτορες. Η Μόσχα όμως δεν μπορεί να προστατεύσει ένα σάπιο καθεστώς, που έχει χάσει την εμπιστοσύνη των πολιτών του (οι υποκλοπές είναι ένας μόνο λόγος για αυτή την απώλεια εμπιστοσύνης).

Από την πλευρά της η Δύση έχει ένα παρελθόν στο να μην μπορεί να επεκτείνει τη στήριξή της στους μεταρρυθμιστές, πέρα από τον πρώτο καιρό μια αλλαγής καθεστώτος. Το αποτέλεσμα είναι τα εν λόγω κράτη να επιστρέφουν σταδιακά στα προηγούμενα επίπεδα διαφθοράς.

Αυτό συνέβη στην Ουκρανία μετά το 2005, και πιο πρόσφατα στη Γεωργία.

Η Μακεδονία, τις προσπάθειες της οποίας για ένταξη στην ΕΕ εμποδίζει η Ελλάδα εξαιτίας μια μακροχρόνιας διαφοράς τους, χρειάζεται ξεκάθαρες εγγυήσεις για μια ευρωπαϊκή πορεία αν ποτέ ξεφορτωθεί τον Gruevski και προχωρήσει σε μια πιο δημοκρατική και πιο καθαρή διακυβέρνηση.

Αν κάτι τέτοιο έρχεται σε σύγκρουση με τα σχέδια αγωγών του Putin, έχει καλώς. Η Ρωσία θα μεταφέρει το αέριο της μέσω Τουρκίας, ακόμη κι αν δεν έχει ενεργό ρόλο ή συμμετοχή στην υποδομή που θα απαιτηθεί για τη μεταφορά του αερίου.

Bloomberg

Απόδοση: S.A.

*Το πρωτότυπο άρθρο αναφέρει την FYROM ως «Μακεδονία».

  S.A.