Ήρθε λοιπόν το πλήρωμα του χρόνου και η στιγμή
που πολλοί περίμεναν, με φόβο ή ελπίδα. Ο Κάστρο έφυγε (εμείς λέμε: επιτέλους!)
αλλά κυρίως στη Λατινική Αμερική και την Ελλάδα η διαμάχη για την
προσωπικότητα, την παρουσία και την πολιτική του ιδιότητα και κληρονομιά
μαίνεται: Ήταν ο Φιντέλ στυγνός δικτάτορας ή δεν ήταν; Είναι η Κούβα μία
δικτατορία, ναι ή όχι; (Στο δυτικό κόσμο αυτά τα θέματα είναι εν πολλοίς
λυμένα, αλλά σε Λατινική Αμερική και Ελλάδα όχι ιδιατέρως).
Στη Λατινική Αμερική οι λόγοι της εκτίμησης προς
τον Φιντέλ Κάστρο από αξιόλογες μερίδες του πληθυσμού δεν είναι ιδεολογικοί,
όπως νομίζουν πολλοί αδαείς στην Ελλάδα, δηλαδή δεν οφείλονται στο ότι οι
άνθρωποι που τον υποστήριξαν εμφορούνται από μαρξιστικές ιδέες, αλλά είναι
λόγοι βασικά εθνικιστικοί. Εκτιμούν τον Κάστρο γιατί ύψωσε το ανάστημά του στις
ΗΠΑ και, στα μάτια τους, αντιστάθηκε στα νεοαποικιακά τους σχέδια, ενσάρκωσε
δηλαδή στο λατινοαμερικάνικο προαιώνιο φαντασιακό την έστω και συμβολική νίκη
των «γηγενών» απέναντι στους «αποικιοκράτες»...