Ποιός ο ρόλος της δημοκρατίας;

Με αφορμή τη σύλληψη μελών της Χρυσής Αυγής πρόσφατα, πολλές συζητήσεις έχουν ως επίκεντρο τη στάση της πολιτείας απέναντι σε όσους επιθυμούν ανατροπή του πολιτεύματος και γενικότερα απέναντι στα ακραία στοιχεία που απειλούν την κοινωνική συνοχή και υπονομεύουν το πολίτευμα.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αναπόφευκτο όσον αφορά την πολιτική που πρέπει να ακολουθείται, και η απάντηση του χρειάζεται πολλή προσοχή: Πρέπει σε μια δημοκρατία να φυλάσσεται το δικαίωμα της διαφορετικής άποψης ακόμη και για τα άκρα ή μήπως είναι παράλογο να ανέχεται ένα πολίτευμα τους εχθρούς του;

Αναλύοντας το θεωρητικό σκέλος της απάντησης στο ερώτημα, μπορούμε να τονίσουμε πώς η δημοκρατία του 20ου και 21ου αιώνα είναι ένα σύστημα εξαιρετικά οργανωμένο και προσεκτικά δομημένο για να παρέχει ατομικές και συλλογικές ελευθερίες, όσο και κοινωνική ισορροπία και σταθερότητα.

Φαντάζει παράλογο, λοιπόν, για ένα τόσο καλά σχεδιασμένο σύστημα να επιτρέπει συνειδητά στους αντιπάλους του να χρησιμοποιούν τις ελευθερίες που το ίδιο τους παρέχει ως όπλα για την υπονόμευση του.

Επίσης παράλογο φαίνεται ένα τέτοιο σύστημα να ανέχεται να το πολεμούν άπρακτο. Πολιτικά ακραίες ομάδες μοιάζει επικίνδυνο να λειτουργούν επωφελούμενες την ελευθερία της έκφρασης, διότι μέσω αυτής θα επιχειρήσουν να στρατολογήσουν νέα μέλη και εκμεταλλευόμενες των εκάστοτε συνθηκών να αυξήσουν τις δυνάμεις τους. Ταυτόχρονα, η επικίνδυνη δράση τους, συνήθως επιτελικά στρατιωτικά οργανωμένη, οδηγεί σε απειλή των κοινωνικών δομών πολύ πιο άμεση απ' ότι μιά νίκη τους στις εκλογές, από τη στιγμή που οι δυνάμεις τους, εκλογικές και μη, αυξηθούν επαρκώς. Αναμφίβολα, κανένας από τους παραπάνω κινδύνους δεν υφίσταται αν τα ακραία κόμματα είναι παράνομα και καταδιωκόμενα.

Όμως μία δημοκρατία-διώκτης εγκυμονεί τελικά πολύ περισσότερους κινδύνους απ' ότι μια ανεκτική δημοκρατία.

Κατ' αρχάς, "κυνήγι" των ακραίων μπορεί να οδηγήσει σε μία σύγχρονη Ιερά Εξέταση, έναν νέο Μακαρθισμό, ο οποίος είναι πολύ δύσκολο να χαλιναγωγηθεί.

Τόσο ο έλεγχος της δίωξης, όσο και ο αυτοέλεγχος των διωκτών, χάνεται και στο τέλος η καταδιωκτική μανία στρέφεται εναντίον δυνητικά οποιουδήποτε πολίτη.

Επίσης, σε μία χώρα που μόλις εξέρχεται από μία μακρά περίοδο ιδεολογικής ηγεμονίας της αριστεράς, είναι πολύ λεπτό ζήτημα το πώς θα οριστούν τα πολιτικά άκρα, καθώς πολλοί - και όχι απαραίτητα συνειδητά αριστεροί - φρίττουν και μόνο στην ιδέα ότι στο χώρο της αριστεράς υπάρχουν ακραία στοιχεία.

Δε χρειάζεται να το αποδείξουμε εδώ.

Θα αρκεστώ υπενθυμίζοντας τη Marfin, το Δεκέμβρη του 2008, τις διάφορες "απαλλοτριώσεις" όπως επίσης και την σχετικά πρόσφατη "αποκήρυξη του Αποσταλινισμού" από το ΚΚΕ, ώστε να είναι ξεκάθαρο το πλαίσιο.

Βεβαίως, κάπως έτσι επινοήθηκαν και οι ευφάνταστες (και αστείες) εκφράσεις περί δημοκρατικού ή συνταγματικού τόξου, που όμως κατά βάθος προσέβαλαν τόσο το ΚΚΕ όσο και την Αριστερή Πλατφόρμα του κ. Λαφαζάνη!

Θεμέλιος λίθος του Συντηρητισμού του Burke είναι πώς οι κοινωνίες θα πρέπει να αποφασίζουν την πορεία τους στηριζόμενες όχι σε αυθαίρετες ιδέες και μακρινούς στόχους, αλλά στην εμπειρία που αποκομίζουν κατά την εξέλιξη τους, ανακαλύπτοντας στην πράξη την καλύτερη οδό βήμα-βήμα.

Υποχρέωση μας, λοιπόν, να μαθαίνουμε το κάθε μάθημα.

Για χρόνια η μεταπολεμική Ελληνική Δημοκρατία κυνηγούσε και φυλάκιζε τους ακραίους εχθρούς της, φοβούμενη τους κινδύνους που αναλύθηκαν παραπάνω, πάντα υπερβάλλοντας βέβαια.

Αποδυναμωμένη ανετράπη από την άλλη κατεύθυνση, μόνο και μόνο για να παραδοθεί, εν τέλει, στα χέρια αυτών των εχθρών που πολεμούσε για δεκαετίες νωρίτερα, οι οποίοι όχι μόνο δεν εξαλείφθηκαν από την δίωξη, αλλά ηρωοποιημένοι κατέλαβαν ιδεολογικά τη χώρα.

Η δημοκρατία-διώκτης ενδέχεται να μην αντέξει για πολύ.

Όταν, όμως, παραχωρήσει τη θέση της σε μία ανεκτική δημοκρατία, τότε οι διωκόμενοι, ως ήρωες, θα λάβουν δραματική ισχύ.

Η εμπειρία μας, λοιπόν, μας λέει πώς η δίωξη ηρωοποιεί τους ακραίους, και δίνει στη ρητορική τους ένα αίσθημα δικαίωσης ως προς τον αγώνα τους.

Αυτός είναι και ο μεγαλύτερος κίνδυνος της δημοκρατίας-διώκτη.

Ας μην ξεχνούμε άλλωστε, πώς ο ίδιος ο Χίτλερ ήταν σχετικά άσημος και η επιρροή του, μικρή, έως ότου φυλακίστηκε μετά την προσπάθεια του να ανατρέψει, με μια χούφτα άνδρες, τη Βαυαρική Κυβέρνηση το 1923 στο Munich Putsch.

Έπειτα έγραψε τον "Αγώνα" του στη φυλακή και έτσι έλαβε την δημοσιότητα και την δημοφιλία που τον οδήγησαν έπειτα, ουσιαστικά ανενόχλητο, στην εξουσία.

Πολλές φορές ξαναπέρασε από δικαστήρια και ανακρίσεις, τα οποία μετέτρεπε σε θριάμβους του εκφράζοντας διαρκή πίστη στη δημοκρατία!

Φυσικά, δε σημαίνει αυτό ότι πρέπει να δρουν τα άκρα ανενόχλητα, το κάθε άλλο.

Η δίωξη της Χρυσής Αυγής είναι ορθότατη, και αυτό διότι οι ακραίοι χώροι, στο πλαίσιο της υπονόμευσης του πολιτεύματος, βαδίζουν χέρι-χέρι με την παρανομία. Άλλωστε η ΧΑ δεν χρειάζεται να επιχειρήσει πραξικόπημα, διαθέτει ήδη την απαραίτητη δημοσιότητα.

Οι χρυσαυγίτες δεν διώκονται επειδή είναι ακραίοι.

Είναι ακραίοι, οπότε προβαίνουν σε παράνομες, ακραίες πράξεις, για τις οποίες διώκονται.

Στην προκειμένη περίπτωση, ένα από τα βασικά αίτια ανόδου της ΧΑ - η πλήρης ασυδοσία της αριστεράς και η πλήρης ανοχή του κράτους προς αυτήν - ήταν και η παγίδα μέσα στην οποία έπεσε, χάνοντας το μέτρο, με αποτέλεσμα το θλιβερό

γεγονός που οδήγησε στη δίωξη των μελών της.

Είναι βέβαιο ότι κόμματα που στηρίζουν τον απολυταρχισμό, αν ανακοπούν οι παράνομες και κοινωνικά προκλητικές δράσεις τους, θα εξασθενίσουν, διότι θα απωλέσουν το πρακτικό σκέλος του λαϊκισμού που τα τρέφει, τον "τσαμπουκά" τους.

Ας μην ξεχνούμε την μομφή του Καρλ Πόππερ στις ουτοπικές πολιτικές θεωρίες.

Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ελεύθεροι να επιλέγουν την πορεία τη δική τους και των κοινωνιών τους μόνοι τους.

Πρέπει να έχουν την ελευθερία να αποφασίσουν το μέλλον τους και όχι να κυβερνώνται από κάποια ιδιαίτερη ιδεολογικοπολιτική "μοίρα".

Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα κάθε επιλογής, ακόμη κι αν αυτή είναι ακραία και εν τέλει αναιρεί το παραπάνω.

Αν οι πολίτες, όντας ελεύθεροι να αποφασίσουν, επιλέξουν την κατάλυση της δημοκρατίας, τότε αυτό και πρέπει να γίνει χωρίς αμφιβολία.

Είναι όμως οι Έλληνες πολίτες πραγματικά ελεύθεροι να αποφασίσουν;

Αυτό είναι ένα διαφορετικό, σημαντικό, ερώτημα.

Είναι σημαντικό ερώτημα γιατί στην Ελλάδα έχουμε λησμονήσει τις "θετικές" ελευθερίες και νοούμαστε μόνον τις "αρνητικές", δηλαδή μόνο τις ελευθερίες του μη-περιορισμού και όχι τις ελευθερίες παροχής ικανότητας-δυνατότητας, πρακτικής και μη...

Μιχάλης Κ. Ντιναλέξης